ΑΚΥΡΟΤΗΤΑ συγκρότησης Μ.Ο.Ε.
διότι η συγκρότηση του δικαστηρίου των ενόρκων θεμελιώνεται επί της τύχης και η παραβίαση της διάταξης του άνω άρθρου 394 ΚΠοινΔ για τη θέση στην κληρωτίδα των δέκα (10) ενόρκων που βρέθηκαν παρόντες κατά την εκφώνηση των ονομάτων, κατά τη σειρά του καταλόγου και μέχρι τη συμπλήρωση του αριθμού των δέκα, και όχι όπως εν προκειμένω εννέα (9) που εκφωνήθηκαν και βρέθηκαν παρόντες
ΑΡΙΘΜΟΣ 1075/2023
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ε’ ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Μαρία Βασδέκη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Μαρία Λεπενιώτη, Σοφία Οικονόμου, Κωστούλα Πρίγγουρη και Τριανταφύλλη Δρακοπούλου – Εισηγήτρια, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 10 Φεβρουαρίου 2023, με την παρουσία της Αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Νίκης – Αναστασίας Μουζάκη (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου) και του Γραμματέως Γεράσιμου Βάλσαμου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντα – κατηγορουμένου E. B. του M. B., κρατουμένου στο Κατάστημα Κράτησης Μαλανδρίνου ή στο Κατάστημα Κράτησης Κασσάνδρας Χαλκιδικής, ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Κίμωνα Ευαγγελάτο περί αναιρέσεως της υπ’ αριθ. 73/2022 αποφάσεως του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Κρήτης.
Το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Κρήτης, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ’ αυτή, και ο αναιρεσείων – κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 19-9-2022 αίτησή του αναίρεσης, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 982/2022.
Αφού άκουσε Την Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης και τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντα, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά,
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η κρινόμενη από 19.9.2022 αίτηση του E. B. του M., η οποία ασκήθηκε με δήλωση που επιδόθηκε στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, στις 20.9.2022, για αναίρεση της υπ’ αριθμ. 73/2022 απόφασης του δικάσαντος σε δεύτερο βαθμό Μικτού Ορκωτού Εφετείου Κρήτης, η οποία καταχωρήθηκε καθαρογραμμένη το ειδικό βιβλίο του άρθρου 473 παρ. 3 του ΚΠοινΔ στις 30.8.2022 και με την οποία ο αναιρεσείων καταδικάστηκε για την αξιόποινη πράξη της ανθρωποκτονίας με πρόθεση σε ήρεμη ψυχική κατάσταση σε ποινή ισόβιας κάθειρξης, έχει ασκηθεί νομότυπα και εμπρόθεσμα (άρθρα 466 παρ.1, 473 παρ. 2, 3 και 4, 474 παρ. 2Α, 4 του ΚΠοινΔ), περιέχει δε ως λόγους αναίρεσης την απόλυτη ακυρότητα που συνέβη κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο και την έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας τόσο ως προς την ενοχή όσο και ως προς την απόρριψη των αναφερομένων αυτοτελών ισχυρισμών (άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Α’ και Δ’ του ΚΠοινΔ). Επομένως, είναι παραδεκτή και πρέπει να εξετασθεί περαιτέρω κατ’ ουσίαν.
Κατά τις διατάξεις των άρθρων 171 παρ. 1 εδ.α’ και 510 παρ.1 στοιχ. Α’ του ΚΠοινΔ, απόλυτη ακυρότητα, που λαμβάνεται και αυτεπαγγέλτως υπόψη από το δικαστήριο σε κάθε στάδιο της διαδικασίας και στον ‘Αρειο Πάγο ακόμη, προκαλείται, αν δεν τηρηθούν οι διατάξεις που καθορίζουν τη σύνθεση του δικαστηρίου, σύμφωνα με τις διατάξεις του κώδικα οργανισμού δικαστηρίων και κατάστασης δικαστικών λειτουργών και του παρόντος κώδικα για ακυρότητα εξαιτίας κακής σύνθεσής του. Εξάλλου, στη διάταξητουάρθρου394 του ΚΠοινΔ, ορίζεται ότι “πριν αρχίσει να συζητείται κάθε υπόθεση, διαβάζεται σε δημόσια συνεδρίαση με την παρουσία του εισαγγελέα και του κατηγορουμένου ο κατάλογος των ενόρκων της δωδεκαήμερης περιόδου, για την οποία προσδιορίστηκε η υπόθεση. Τα ονόματα που υπάρχουν στον κατάλογο διαβάζονται δυνατά με τη σειρά που είναι γραμμένα, ωσότου συμπληρωθεί από τους παρόντες ενόρκους ο αριθμός δέκα (10). Τα ονόματα αυτών των δέκα (10) ενόρκων μπαίνουν στην κληρωτίδα για να κληρωθούν οι τέσσερις (4) που μετέχουν με τους τακτικούς δικαστές στη σύνθεση του μικτού ορκωτού δικαστηρίου που θα δικάσει την υπόθεση”. Με τις διατάξεις αυτές η συγκρότηση του δικαστηρίου των ενόρκων θεμελιώνεται επί της τύχης και η παραβίασή τους και ειδικότερα εκείνης για τη θέση στην κληρωτίδα των δέκα (10) ενόρκων που βρέθηκαν παρόντες κατά την εκφώνηση των ονομάτων, κατά τη σειρά του καταλόγου και μέχρι τη συμπλήρωση του αριθμού των δέκα, επιφέρει, σύμφωνα με το άνω άρθρο 171 παρ. 1 εδ. α’ ΚΠοινΔ, απόλυτη ακυρότητα για μη τήρηση των διατάξεων που καθορίζουν τη σύνθεση του δικαστηρίου, η οποία ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Α’ ΚΠοινΔ λόγο αναίρεσης (ΑΠ 1346/2014). Στην προκειμένη περίπτωση, από την παραδεκτή επισκόπηση των πρακτικών της προσβαλλόμενης υπ’ αριθμ. 73/2022 απόφασης του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Κρήτης προκύπτει ότι, μετά την κρίση του εκ των τακτικών δικαστών Δικαστηρίου, ότι η έφεση του αναιρεσείοντος – κατηγορουμένου E. B., καθώς και η έφεση του συγκατηγορουμένου του A. K. ήταν τυπικά δεκτές και ότι παύει υφ’ όρον η κατά του πρώτου (αναιρεσείοντος) ασκηθείσα ποινική δίωξη για την αξιόποινη πράξη της οπλοχρησίας, που φέρεται ότι τέλεσε στα Χανιά, στις 3.3.2015, η Πρόεδρος παράγγειλε την γραμματέα να διαβάσει δημόσια στο ακροατήριο τον κατάλογο των ενόρκων, που είχαν κληρωθεί κατά τη συνεδρίαση της 6ηςΑπριλίου 2022 του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων Κρήτης, για τη 2ηδωδεκαήμερη περίοδο της τρέχουσας συνόδου, κατά τη σειρά εγγραφής τους σ’ αυτόν, μέχρι να συμπληρωθεί από τους παρόντες ενόρκους ο αριθμός των δέκα (10) από αυτούς. Συγχρόνως, η πρόεδρος παράγγειλε σε όλους τους ενόρκους να αναγγέλουν την παρουσία τους στο ακροατήριο, μόλις ακούσουν να εκφωνείται το ονοματεπώνυμό τους. Στη συνέχεια, η γραμματέας ανέγνωσε δημόσια στο ακροατήριο τον κατάλογο των ενόρκων και αυτοί εμφανίσθηκαν ως εξής: 1. Α. Ν. ΑΠΩΝ, 2. Ε. Δ. ΑΠΩΝ, 3. Ε. Π. ΠΑΡΟΥΣΑ, 4. Μ. – Κ. Κ., ΑΠΟΥΣΑ, 5. Γ. Τ. ΠΑΡΩΝ, 6. Ι. Φ., ΠΑΡΩΝ, 7. Α. Ν., ΠΑΡΩΝ, 8. Θ. Φ. ΠΑΡΩΝ, 9. Κ. Φ. ΠΑΡΩΝ, 10. Ε. Χ. ΠΑΡΩΝ, 11. Ν. Χ. ΑΠΩΝ, 12. Ι. Π. ΠΑΡΩΝ, 13. Ι. Χ., ΠΑΡΩΝ. Ήτοι, αναγνώσθηκαν δέκα τρία (13) ονόματα ενόρκων, εκ των οποίων βρέθηκαν απόντες τέσσερα (4) άτομα και παρόντες μόνον εννέα (9)άτομα, αντί των απαιτούμενων από το νόμο δέκα (10) παρόντων, που έπρεπε να εκφωνηθούν και θα έμπαιναν στην κληρωτίδα. Στη συνέχεια σημειώνεται στα πρακτικά της προσβαλλόμενης απόφασης ότι η Πρόεδρος έθεσε τα ονόματα των δέκα (10) παρόντων ενόρκων στην κληρωτίδα, ενώ, όπως προαναφέρθηκε δεν είχε συμπληρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός των δέκα (10) παρόντων ενόρκων, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 394 και 395 ΚΠοινΔ, αλλά μόνο εννέα (9) παρόντων ενόρκων και μετά από κλήρωση και άσκηση του δικαιώματος εξαίρεσης για τους κληρωθέντες ενόρκους 1) Ι. Π., 2) Θ. Φ., 3) Α. Ν. και 4) Ι. Χ., τα τέσσερα (4) ονόματα των κληρωθέντων ενόρκων που συγκρότησαν το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Κρήτης, ήταν αυτά των 1)Δ. Φ., Ι. Φ., 3)Ε. Π. και 4)Ε. Χ.. ‘Ητοι, στους τέσσερις (4) ενόρκους οι οποίοι, μαζί με τους τρεις (3) τακτικούς δικαστές συγκρότησαν το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Κρήτης, που δίκασε την κρινόμενη υπόθεση και εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση κληρώθηκε και ο ένορκος Δ. Φ., του οποίου το όνομα δεν εκφωνήθηκε καθόλου από τη γραμματέα της έδρας από τον κατάλογο των ενόρκων, χωρίς να προκύπτει από πουθενά κατ’ αρχήν αν υπήρχε στα ονόματα του καταλόγου της 2ης 12ήμερης περιόδου της τότε συνόδου, ο τρόπος που το όνομά του τέθηκε στην κληρωτίδα και ακολούθως κληρώθηκε, εφόσον δεν αναγνώσθηκε καθόλου ούτε περιλαμβανόταν στους δέκα τρεις (13) ως άνω παρόντες – απόντες ενόρκους που αναγνώσθηκαν δημόσια στο ακροατήριο, ούτε βέβαια προκύπτει ο λόγος παράλειψης της ανάγνωσης αυτού. Με το να περιλάβει στους ενόρκους και τον Δ. Φ. το δικαστήριο της ουσίας παραβίασε τις διατάξεις για τη συγκρότησή του ως μικτού δικαστηρίου αποτελούμενο και από τέσσερις (4) ενόρκους και δημιουργήθηκε έτσι απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας, για κακή σύνθεση του δικάσαντος τον αναιρεσείοντα ΜΟΕ Κρήτης, διότι η συγκρότηση του δικαστηρίου των ενόρκων θεμελιώνεται επί της τύχης και η παραβίαση της διάταξης του άνω άρθρου 394 ΚΠοινΔ για τη θέση στην κληρωτίδα των δέκα (10) ενόρκων που βρέθηκαν παρόντες κατά την εκφώνηση των ονομάτων, κατά τη σειρά του καταλόγου και μέχρι τη συμπλήρωση του αριθμού των δέκα, και όχι όπως εν προκειμένω εννέα (9) που εκφωνήθηκαν και βρέθηκαν παρόντες, επιφέρει κατά τα προαναφερθέντα ακυρότητα, αφού αν δεν συνέβαινε η άνω παράλειψη, δεν είναι βέβαιο ότι θα κληρώνονταν στους 4 ενόρκους, οι άνω συγκεκριμένοι τέσσερις (4) ένορκοι που τελικά κληρώθηκαν και μετείχαν στο ΜΟΕ Κρήτης. Επομένως, ο σχετικός πρώτος λόγος της αναίρεσης με τον οποίο αποδίδεται στην προσβαλλομένη απόφαση η πλημμέλεια από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α’ ΚΠοινΔ, για απόλυτη ακυρότητα που συνέβη κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο, λόγω κακής σύνθεσης του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Κρήτης, που εξέδωσε την προσβαλλόμενη υπ’ αριθμ. 73/2022 απόφαση, είναι βάσιμος. Μετά δε την παραδοχή του λόγου αυτού, η αναιρετική εμβέλεια του οποίου καλύπτει το σύνολο της προσβαλλόμενης απόφασης, παρέλκει η έρευνα των λοιπών λόγων αναίρεσης. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση κατά το κεφάλαιο, κατά το οποίο κηρύχθηκε ένοχος ο αναιρεσείων – κατηγορούμενος E. B. του M. για την αξιόποινη πράξη της ανθρωποκτονίας με πρόθεση σε ήρεμη ψυχική κατάσταση και να παραπεμφθεί κατά το μέρος αυτό η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, που εξέδωσε την αναιρεθείσα απόφαση, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές και ενόρκους, εκτός εκείνων, που δίκασαν προηγουμένως (άρθρο 519 ΚΠοινΔ), σύμφωνα με το διατακτικό.
Τέλος, κατά τις διατάξεις του άρθρου 469 του ΚΠοινΔ, αν στο έγκλημα συμμετείχαν περισσότεροι ή αν η ποινική ευθύνη ενός κατηγορουμένου εξαρτάται σύμφωνα με τον νόμο από την ευθύνη του άλλου, το ένδικο μέσο που ασκεί κάποιος από τους κατηγορουμένους, ακόμη και όταν χορηγείται μόνο σε αυτόν από τον νόμο, καθώς και οι λόγοι τους οποίους προτείνει, αν δεν αναφέρονται αποκλειστικά στο πρόσωπό του, ωφελούν και τους υπόλοιπους κατηγορουμένους…”. Κατά την έννοια της ως άνω διάταξης, δικαιολογητικός λόγος της οποίας είναι η αρχή της ισότητας και η εναρμόνιση των ευνοϊκών αποτελεσμάτων των ενδίκων μέσων για όλους τους συμμετόχους, γενικές προϋποθέσεις για όλες τις προβλεπόμενες περιπτώσεις εφαρμογής του άρθρου αυτού είναι: α) να ασκηθεί το ένδικο μέσο από συγκατηγορούμενο που εδικαιούτο να ασκήσει αυτό και δεν κρίθηκε για οποιοδήποτε λόγο απαράδεκτο, β) οι προβαλλόμενοι από αυτόν λόγοι να μην αρμόζουν αποκλειστικά στο πρόσωπό του και γ) οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι είτε δεν εδικαιούντο να ασκήσουν το ένδικο μέσο, είτε δικαιούνταν μεν, αλλά δεν το άσκησαν εντός της νόμιμης προθεσμίας ή το άσκησαν και τούτο απορρίφθηκε ως απαράδεκτο ή ανυποστήρικτο (Ολ.ΑΠ 1/2011).
Στην προκειμένη περίπτωση, από την επισκόπηση της προσβαλλόμενης απόφασης, προκύπτει, ότι με την ίδια απόφαση καταδικάστηκε, εκτός από τον αναιρεσείοντα E. B. του M. και ο A. K. του N., ο οποίος δεν άσκησε αίτηση αναίρεσης, ως συμμέτοχος, ήτοι (απλός) συνεργός στην ανθρωποκτονία με πρόθεση σε ήρεμη ψυχική κατάσταση, που τέλεσε ο ως άνω συγκατηγορούμενός του και ήδη αναιρεσείων, σε ποινή κάθειρξης δέκα πέντε (15) ετών. Με τα δεδομένα αυτά, το προαναφερθέν επωφελές αποτέλεσμα για τον αναιρεσείοντα E. B., πρέπει να επεκταθεί, κατ’ άρθρο 469 του ΚΠοινΔ, και στον παραπάνω συγκατηγορούμενό του. Τούτο διότι, ο λόγος αναίρεσης της απόλυτης ακυρότητας της διαδικασίας στο ακροατήριο (άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Α’ του ΚΠοινΔ), λόγω κακής σύνθεσης του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Κρήτης, τον οποίο προέβαλε ο αναιρεσείων, ο οποίος καταδικάστηκε ως φυσικός αυτουργός για την αξιόποινη πράξη της ανθρωποκτονίας με πρόθεση σε ήρεμη ψυχική κατάσταση, τελεσθείσα στα Χανιά, στις 3.3.2015, για τον οποίο, όπως προαναφέρθηκε, αναιρείται η απόφαση, δεν αρμόζει αποκλειστικά στο πρόσωπο του αναιρεσείοντος αλλά ωφελεί και τον συγκατηγορούμενό του.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΑΝΑΙΡΕΙ την υπ’ αριθμ.73/2022 απόφαση του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Κρήτης κατά το κεφάλαιο που κήρυξε ένοχο τον αναιρεσείοντα – κατηγορούμενο E. B. του M., άνευ γνωστής διαμονής στην Ελλάδα και ήδη κρατούμενο στο Κ.Κ. Κασσάνδρας Χαλκιδικής, για ανθρωποκτονία από πρόθεση σε ήρεμη ψυχική κατάσταση.
ΕΠΕΚΤΕΙΝΕΙ το αναιρετικό αποτέλεσμα ως προς τον συγκατηγορούμενο του αναιρεσείοντος A. K. του N., κάτοικο … και ήδη κρατούμενο στο Γ.Κ.Κ. Β’ Τύπου Μαλανδρίνου, ο οποίος καταδικάστηκε με την ίδια ως άνω απόφαση για την αξιόποινη πράξη της απλής συνέργειας στην ανθρωποκτονία με πρόθεση σε ήρεμη ψυχική κατάσταση που τέλεσε ο αναιρεσείων – κατηγορούμενος στα Χανιά, στις 3.3.2015.
ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ την υπόθεση για νέα εκδίκαση στο ίδιο παραπάνω Δικαστήριο (Μικτό Ορκωτό Εφετείο Κρήτης) συγκροτούμενο από άλλους δικαστές και ενόρκους, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 30 Ιουνίου 2023.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 28 Ιουλίου 2023.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ