Περίληψη
Σύμφωνα με τα άρθρα 415-420 ΚΠολΔ ένας ή περισσότεροι διάδικοι είναι δυνατό να εξετασθούν από το δικαστήριο, χωρίς όρκο ή με όρκο, εκτιμώμενης της κατάθεσής τους αυτής ελεύθερα. Δεν μπορεί όμως ο διάδικος να εξετασθεί και ως μάρτυρας στη δίκη που διεξάγει, αφού μάρτυρας είναι τρίτο πρόσωπο, εκτός των διαδίκων, που καλείται να καταθέσει με τους όρους του νόμου για τα γεγονότα που είναι για απόδειξη. Επίσης, σε αντίθετη περίπτωση, αν, δηλαδή, είχε προηγηθεί η κατάθεση του ως μάρτυρα (επειδή τότε δεν είχε καταστεί ακόμη διάδικος), θα ήταν αδύνατη στην ίδια δίκη η χρησιμοποίηση από το δικαστήριο του αποδεικτικού μέσου της εξέτασης των διαδίκων, αφού αυτός (που πλέον έχει καταστεί διάδικος) θα είχε ήδη δεσμευθεί από την κατάθεση του ως μάρτυρα (ΑΠ 1656/1986 δημ ΝΟΜΟΣ). Δεν λαμβάνεται υπ’ όψη η ανωμοτί εξέταση του διαδίκου ενάγοντος, γιατί, κατά το χρόνο που αυτή διενεργήθηκε, ο ως άνω είχε ήδη εξεταστεί ως μάρτυρας, δίνοντας την ως άνω υπ’ αρ. 1006/15.6.2018 ένορκη βεβαίωση ενώπιον του Ειρηνοδίκη Πειραιά, από την οποία δεσμεύεται, αφού τότε καλώς εξετάστηκε ως μάρτυρας, αφού ήταν τρίτος ως προς τη δίκη, γιατί δεν είχε εισέτι αποβιώσει η αρχική ενάγουσα, χωρίς όμως, μετά το θάνατό της και την επελθούσα βιαία διακοπή της δίκης, υπεισελθών στη δικονομική της θέση ως διάδικος πλέον, να μπορεί να εξεταστεί εκ νέου ως διάδικος κατά τις διατάξεις των άρθρων ΚΠολΔ 415-420.
Αριθμός 207 /2020
ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αποτελούμενο από τον Δικαστή, Ηλία Σταυρόπουλο, Εφέτη, τον οποίο όρισε ο Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης του Εφετείου Πειραιώς και τη Γραμματέα Τ.Λ..
ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Οι υπό κρίση εφέσεις κατά της υπ’ αρ. 2459/2019 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που εκδόθηκε κατά την τακτική διαδικασία ασκήθηκαν παραδεκτά, νομότυπα και εμπρόθεσμα (ΚΠολΔ 518 παρ. 1). Επομένως, μετά την καταβολή και των σχετικών παραβόλων των εφέσεων (…/2019 και …./2019 e-παράβολα), πρέπει να συνεκδικαστούν, λόγω της πρόδηλης συνάφειάς τους, γίνουν τυπικά δεκτές και να εξεταστούν περαιτέρω κατ’ ουσίαν.
Με την πρωτοδίκως κριθείσα αγωγή της η ενάγουσα ……….ζήτησε, κατόπιν νόμιμου περιορισμού του καταψηφιστικού αιτήματος σε έντοκο αναγνωριστικό, να αναγνωριστεί ότι υποχρεούται η εναγόμενη εταιρεία (διαγνωστικό πολυιατρείο) να της καταβάλει, νομιμοτόκως, το χρηματικό ποσό των 102.370 ευρώ, ως αποζημίωση και χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, κατά τις στην αγωγή διακρίσεις, για τη σωματική βλάβη, που υπέστη από υπαίτια αμελή συμπεριφορά των προστηθέντων στον καθαρισμό του χώρου υπαλλήλων της, όπως αναλυτικά εξέθετε στο δικόγραφο της αγωγής. Η εναγομένη, ήδη εκκαλούσα, με την πρωτοδίκως κριθείσα προσεπίκληση με περεμπίπτουσα αγωγή προσεπικάλεσε, όπως παρέμβει στη δίκη, την ασφαλιστική εταιρεία, ήδη εφεσίβλητη και εκκαλούσα, στην οποία είχε ασφαλιστεί για την αστική της ευθύνη έναντι τρίτων και, επιπλέον, ζήτησε όπως, σε περίπτωση ήττας της, υποχρεωθεί να της καταβάλει, ό, τι αυτή υποχρεωθεί να καταβάλει δικαστικά στην ενάγουσα. Η προσεπικαλούμενη άσκησε την με αρ. κατ. …./2018 πρόσθετη παρέμβαση υπέρ της εναγομένης – Α εκκαλούσας και ζήτησε να απορριφθεί η αγωγή. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο με την με αρ. 470/2019 μη οριστική του απόφαση διέταξε την ένορκη εξέταση στο ακροατήριο μαρτύρων. Εντωμεταξύ, στις 2.10.2018, η ως άνω ενάγουσα απεβίωσε και στη θέση της υπεισήλθαν οι υπό στ. 1 έως 3 εφεσίβλητοι. Στη συνέχεια το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, μετά την εξέταση της μάρτυρος που είχε διατάξει και του υπό στ. 1 εφεσιβλήτου, ανωμοτί ως διαδίκου πλέον στη θέση της αρχικώς ενάγουσας, με την με αρ. 2459/2019 απόφασή του δέχθηκε εν μέρει κατ’ ουσίαν την αγωγή και απέρριψε την παρεμπίπτουσα αγωγή. Εναντίον αυτής της απόφασης παραπονούνται οι εκκαλούσες για εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων και ζητούν την εξαφάνιση της εκκαλουμένης και την εν συνεχεία απόρριψη της κυρίας αγωγής.
Σύμφωνα με τα άρθρα 415-420 ΚΠολΔ ένας ή περισσότεροι διάδικοι είναι δυνατό να εξετασθούν από το δικαστήριο, χωρίς όρκο ή με όρκο, εκτιμώμενης της κατάθεσής τους αυτής ελεύθερα. Δεν μπορεί όμως ο διάδικος να εξετασθεί και ως μάρτυρας στη δίκη που διεξάγει, αφού μάρτυρας είναι τρίτο πρόσωπο, εκτός των διαδίκων, που καλείται να καταθέσει με τους όρους του νόμου για τα γεγονότα που είναι για απόδειξη. Επίσης, σε αντίθετη περίπτωση, αν, δηλαδή, είχε προηγηθεί η κατάθεση του ως μάρτυρα (επειδή τότε δεν είχε καταστεί ακόμη διάδικος), θα ήταν αδύνατη στην ίδια δίκη η χρησιμοποίηση από το δικαστήριο του αποδεικτικού μέσου της εξέτασης των διαδίκων, αφού αυτός (που πλέον έχει καταστεί διάδικος) θα είχε ήδη δεσμευθεί από την κατάθεση του ως μάρτυρα (ΑΠ 1656/1986 δημ ΝΟΜΟΣ).
Στην προκειμένη περίπτωση από την εξέταση της μάρτυρος …………, που έγινε ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου και η κατάθεσή της περιέχεται στα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένη πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης, από το σύνολο των παραδεκτώς και νομίμως επικαλουμένων με τις προτάσεις από τους διαδίκους εγγράφων, από τις μετ’ επικλήσεως με τις προτάσεις τους από τους ίδιους παραδεκτώς και νομίμως προσκομιζόμενες και μη αμφισβητούμενες ως προς τη γνησιότητά τους φωτογραφίες, από την με αρ. …/15.6.2018 ένορκη βεβαίωση του τότε έχοντος την ιδιότητα του μάρτυρα ……… ενώπιον του Ειρηνοδίκη Πειραιά, που ελήφθη νομίμως κατόπιν νομότυπης και εμπρόθεσμης κλήτευσης των αντιδίκων, που νομίμως μετ’ επικλήσεως προσκομίζουν οι εφεσίβλητοι, από την με αρ. …/15.6.2018 ένορκη βεβαίωση της …….. ενώπιον της συμβ/φου Πειραιά ……….., που ελήφθη κατόπιν νομότυπης και εμπρόθεσμης κλήτευσης της αντίδικης πλευράς (βλ. την …/12.6.2018 έκθεση επίδοσης του δικ επ. . ..), που νομίμως μετ’ επικλήσεως προσκομίζουν οι εκκαλούντες, χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψη η μεταγενέστερη ανωμοτί εξέταση του μετά τη διακοπή και επανάληψη της δίκης καθισταμένου διαδίκου ……….., γιατί, κατά το χρόνο που αυτή διενεργήθηκε, ο ως άνω είχε ήδη εξεταστεί ως μάρτυρας, δίνοντας την ως άνω υπ’ αρ. …../15.6.2018 ένορκη βεβαίωση ενώπιον του Ειρηνοδίκη Πειραιά, από την οποία δεσμεύεται, αφού τότε καλώς εξετάστηκε ως μάρτυρας, αφού ήταν τρίτος ως προς τη δίκη, γιατί δεν είχε εισέτι αποβιώσει η αρχική ενάγουσα ……….., χωρίς όμως, μετά το θάνατό της και την επελθούσα βιαία διακοπή της δίκης, υπεισελθών στη δικονομική της θέση ως διάδικος πλέον, να μπορεί να εξεταστεί εκ νέου ως διάδικος κατά τις διατάξεις των άρθρων ΚΠολΔ 415-420, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ως άνω μείζονα σκέψη, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά : Στις 19.12.2016 και περί ώρα 8.30 η …….., υπερήλικη διάγουσα το 76ο έτος της ηλικίας της, μετέβη, συνοδευόμενη από το σύζυγό της …………, στο διαγνωστικό κέντρο που διατηρεί η εναγόμενη στον Πειραιά, προκειμένου να υποβληθεί σε τακτικό υπέρηχο στον μοναδικό εναπομείναντα, μετά προηγηθείσας στο παρελθόν χειρουργικής αφαίρεσης του άλλου, δεξιό νεφρό. Η εν λόγω εξέταση γινόταν στον πρώτο όροφο του εν λόγω κέντρου σε δύο στάδια, ήτοι στο πρώτο στάδιο με γεμάτη την ουροδόχο κύστη και στο δεύτερο στάδιο με άδεια. Αφού η εν λόγω είχε ολοκληρώσει το πρώτο στάδιο της ως άνω εξέτασης, στις 9.00 η ώρα, κατευθύνθηκε στην τουαλέτα του εν λόγω ορόφου, μόνη της χωρίς τη συνοδεία του συζύγου της ή άλλου προσώπου, προκειμένου να ουρήσει για να αδειάσει η κύστη της και να προχωρήσει στο δεύτερο στάδιο της εξέτασης. Αφού εισήλθε εντός της τουαλέτας και ενώ ολοκλήρωσε και ετοιμαζόταν να εξέλθει, άνοιξε την πόρτα της τουαλέτας και ξεκίνησε να περπατάει, όμως, από δική της απροσεξία, ως προς τη βάδισή της, παραπάτησε, έχασε την ισορροπία της και έπεσε με τη δεξιά πλευρά του σώματός της στο δάπεδο έξω από την τουαλέτα. Αμέσως κάλεσε σε βοήθεια και τότε προσέτρεξαν οι εκεί κοντά παρευρισκόμενοι στον όροφο άγνωστοι άνθρωποι, οι οποίοι την βοήθησαν να καθίσει στο δάπεδο έξω από την τουαλέτα. Αμέσως προσέτρεξαν η καθαρίστρια, εξετασθείσα μάρτυρας, που κατά το χρόνο του ατυχήματος ήταν στο ισόγειο, αλλά και ο υπεύθυνος του κέντρου, ……. Ο τελευταίος μαζί με τη γυναίκα πήγαν στο ισόγειο, όπου την υπέβαλε σε ακτινογραφία στο δεξί κάτω άκρο και κάλεσε το ασθενοφόρο, με το οποίο διακομίστηκε στο Τζάνειο νοσοκομείο. Εκεί διαπιστώθηκε ότι είχε υποστεί κάταγμα του δεξιού ισχίου, ράγισμα της λεκάνης, κάταγμα του αυχένα του μηριαίου οστού και αιμάτωμα στο δεξί κάτω άκρο, για την αποκατάσταση των οποίων υπεβλήθη σε ημιαρθροπλαστική δεξί ισχίου με τσιμέντο. Ο ως άνω τραυματισμός της ήταν απότοκος της δικής της αποκλειστικής υπαιτιότητας, και δη της έλλειψης της προσοχής που όφειλε και μπορούσε να επιδείξει, ως μέσος άνθρωπος, κατά τη βάδισή της. Δηλαδή το επίδικο ατύχημα και ο εξ αυτού τραυματισμός της οφείλεται σε λόγο, που αφορούσε αποκλειστικά την ίδια και όχι σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως ισχυρίζονται οι ενάγοντες εφεσίβλητοι και δη στην έλλειψη μέτρων ασφαλείας εκ μέρους της προστηθείσας υπαλλήλου καθαριότητας της εναγομένης – εκκαλούσας (τοποθέτηση προειδοποιητικής πινακίδας περί ολισθηρότητας δαπέδου ή προφορική ενημέρωση γι’ αυτό ή αποκλεισμός του χώρου) εξαιτίας προηγηθέντος σφουγγαρίσματος του δαπέδου και της εξ αυτού ολισθηρότητάς του. Το δάπεδο της τουαλέτας, κατά το χρόνο του ατυχήματος, δεν ήταν πρόσφατα σφουγγαρισμένο, αλλά από το βράδυ (στις 22.00) της προηγούμενης ημέρας, με την παύση λειτουργίας του κέντρου. Το πρωί της 19.12.2016, από τις 6.30 το πρωί που ξεκινούν οι αιμοληψίες έως τις 9.00, που έγινε το επίδικο συμβάν, η εν λόγω τουαλέτα δεν σφουγγαρίστηκε ξανά. Σημειωτέον ότι η χρήση της τουαλέτας είναι μεγαλύτερη σε διάρκεια και συχνότητα κατά τις ώρες των υπερήχων, που ξεκινούν μετά τις 8.30 το πρωί, λόγω των υγρών που λαμβάνονται και των ουρήσεων που λαμβάνουν χώρα για τις ανάγκες και κατά τη διάρκεια αυτών των εξετάσεων. Το εν λόγω δάπεδο ήταν στεγνό, ούτε είχε ύδατα ή άλλα υγρά επάνω. Σχετικά με το χαρτί που ζήτησε η παθούσα από την καθαρίστρια και η τελευταία πράγματι της έδωσε, αυτό ήταν για λόγους υγιεινής,, για να σκουπίσει τα στεγνά της χέρια της από την επαφή τους με το δάπεδο και όχι επειδή αυτά ήταν βρεγμένα, όπως ισχυρίστηκαν οι ενάγοντες. Κάτι τέτοιο δεν αποδείχθηκε, όπως δεν αποδείχθηκε ότι το χαρτί με το οποίο σκούπισε τα χέρια της ήταν μετά τη χρήση βρεγμένο. Αν πράγματι ήταν αληθινά τα όσα κατέθεσε ο μάρτυρας απόδειξης στην ένορκη βεβαίωσή του (……./2018), ότι δηλαδή το πάτωμα της τουαλέτας ήταν γεμάτο νερά και απορρυπαντικά, στα οποία πάτησε η παθούσα, γλίστρησε και έπεσε κάτω, χτυπώντας το σαγόνι της στο νιπτήρα και στη συνέχεια προσπαθώντας να ανακτήσει την ισορροπία της γλίστρησε εκ νέου και έπεσε τελικά στο έδαφος χτυπώντας το δεξιό μέρος του σώματός της, τότε θα είχαν βραχεί εμφανέστατα και τα ρούχα που έφερε η παθούσα από την πτώση της στο γεμάτο νερά δάπεδο, πράγμα που δεν αποδείχθηκε, ούτε όμως ισχυρίστηκαν οι ενάγοντες. Επίσης θα είχε διαπιστωθεί και το χτύπημα στο σαγόνι (ακόμη και ελαφρύ ή έστω ερυθρότητα ή μελάνιασμα ή έστω αναφερόμενος πόνος) από τους θεράποντες ιατρούς του νοσοκομείου, όπου αμέσως μετά το ατύχημα διακομίστηκε, που όμως δεν διαπιστώθηκε ούτε αναφέρεται σχετικά στα προσκομιζόμενα ιατρικά έγγραφα. Άλλωστε, αν το δάπεδο της τουαλέτας είχε εγγύς του χρόνου του ατυχήματος σφουγγαριστεί και δεν είχε στεγνώσει, τότε ο ως άνω μάρτυρας απόδειξης, που όπως ο ίδιος αναφέρει στην ένορκη βεβαίωσή του, παρέμενε στην αίθουσα αναμονής, που είναι σχεδόν δίπλα από την τουαλέτα, θα είχε δει, καθ’ όλο το διάστημα της παραμονής του (δηλαδή από τις 8.30 έως τις 9.00), την καθαρίστρια να πηγαίνει στην τουαλέτα με τα σύνεργα καθαριότητας, προφανώς για να την καθαρίσει – σφουγγαρίσει, που όμως δεν το κατέθεσε αλλά απλώς κατέθεσε ότι την είδε με τα σύνεργα της δουλειάς να περιφέρεται στο χώρο, όχι δηλαδή να εισέρχεται στην τουαλέτα. Ενόψει των ανωτέρω, το επίδικο ατύχημα της …………. προήλθε από δική της αποκλειστικά υπαιτιότητα και όχι από εξωτερικούς παράγοντες και δη από υπαίτια αμελή συμπεριφορά των υπαλλήλων καθαρισμού της εκκαλούσας. Επομένως, δεν συνέτρεχε υποχρέωση της προστηθείσας υπαλλήλου καθαριότητας της εκκαλούσας εναγόμενης περί λήψης προειδοποιητικών μέτρων περί ολισθηρότητας του δαπέδου της τουαλέτας, αφού αυτό δεν ήταν ολισθηρό, γιατί δεν είχε ύδατα ή υγρά πάνω του ούτε είχε σφουγγαριστεί την ημέρα εκείνη μέχρι το επίδικο ατύχημα Τα αντίθετα δεχόμενο το πρωτοβάθμιο δικαστήριο με την εκκαλουμένη απόφασή του, έσφαλε γι’ αυτό και πρέπει να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη, να διακρατηθεί η υπόθεση και να απορριφθεί η κύρια αγωγή ως κατ’ ουσίαν αβάσιμη. Μετά δε την απόρριψη της κυρίας αγωγής παρέλκει η ουσιαστική εξέταση της παρεμπίπτουσας αγωγής, η οποία ασκήθηκε υπό την προϋπόθεση ευδοκίμησης της πρώτης. Τέλος πρέπει να διαταχθεί η επιστροφή των παραβόλων των εφέσεων στους καταθέσαντες αυτά και να καταδικαστούν οι ενάγοντες εφεσίβλητοι στη δικαστική δαπάνη και των δύο βαθμών δικαιοδοσίας των εκκαλούντων εναγομένης και προσθέτως παρεμβαίνουσας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Συνεκδικάζει τις με αρ. κατ. …/2019 και …/2019 εφέσεις αντιμωλία των διαδίκων.
Δέχεται αυτές.
Εξαφανίζει την με αρ. 2459/2019 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς.
Διακρατεί την υπόθεση και δικάζοντας επί της με αρ. κατ. …./2018 κύριας αγωγής, της με αρ. κατ. …/2018 προσεπίκλησης με παρεμπίπτουσα αγωγή και της με αρ. κατ. …./2018 πρόσθετης παρέμβασης.
Απορρίπτει την κύρια αγωγή, παρέλκει δε η εξέταση της παρεμπίπτουσας αγωγής.
Καταδικάζει τους εφεσίβλητους ενάγοντες στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων της εναγόμενης εκκαλούσας και της εκκαλούσας προσθέτως παρεμβαίνουσας και των δύο βαθμών, που καθορίζει σε 1.000 ευρώ για την πρώτη και σε 600 ευρώ για τη δεύτερη.
Διατάσσει την επιστροφή των παραβόλων των εφέσεων στους καταθέσαντες αυτά.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε και δημοσιεύτηκε στον Πειραιά σε έκτακτη, δημόσια στο ακροατήριό του συνεδρίαση, στις 4 Μαρτίου 2020, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξουσίων τους δικηγόρων.
Ο ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ