Το ενδεχόμενο να εκτεθεί σε πρόδηλο κίνδυνο η υγεία του εκζητουμένου δικαιολογεί την προσωρινή αναστολή της παράδοσής του
ο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε πως, σε περίπτωση έκδοσης ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, το ενδεχόμενο να εκτεθεί σε πρόδηλο κίνδυνο η υγεία του εκζητουμένου δικαιολογεί την προσωρινή αναστολή της παράδοσής του και συνεπάγεται υποχρέωση της αρχής εκτέλεσης να ζητήσει από την αρχή έκδοσης πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες υπό τις οποίες πρόκειται να διωχθεί ή να κρατηθεί το πρόσωπο αυτό (απόφαση C-699/21).
Εάν η παράδοση ενός σοβαρά ασθενούς προσώπου ενδέχεται να το εκθέσει σε κίνδυνο απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, ο οποίος δεν μπορεί να αποκλειστεί εντός εύλογου χρόνου, η αρχή εκτέλεσης δεν δύναται να εκτελέσει το ένταλμα σύλληψης.
Ιστορικό υπόθεσης
Στις 9 Σεπτεμβρίου 2019, το πλημμελειοδικείο Ζαντάρ (Κροατία) εξέδωσε ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης του E. D. L., κατοίκου Ιταλίας, με σκοπό την άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος του στην Κροατία.
Κατόπιν ψυχιατρικής πραγματογνωμοσύνης, το αρμόδιο για την εκτέλεση του εν λόγω εντάλματος σύλληψης εφετείο του Μιλάνου διαπίστωσε ότι ο E. D. L. έπασχε από ψυχωσική διαταραχή η οποία απαιτούσε φαρμακευτική και ψυχοθεραπευτική αγωγή και ότι υπήρχε σοβαρός κίνδυνος αυτοκτονίας σε περίπτωση φυλάκισης. Το δικαστήριο αυτό έκρινε, αφενός, ότι η εκτέλεση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης θα διέκοπτε τη θεραπευτική αγωγή του E. D. L. και θα συνεπαγόταν επιδείνωση της γενικής κατάστασης της υγείας του, με ενδεχομένως εξαιρετικά σοβαρές συνέπειες, ή ακόμη και αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας. Το εφετείο του Μιλάνου διαπίστωσε, αφετέρου, ότι οι ιταλικές διατάξεις περί μεταφοράς της απόφασης-πλαισίου για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης στην εσωτερική έννομη τάξη δεν προβλέπουν ότι λόγοι υγείας αυτού του είδους μπορούν να αποτελέσουν λόγο άρνησης της παράδοσης. Ως εκ τούτου, υπέβαλε στο ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο ερώτημα όσον αφορά τη συνταγματικότητα των διατάξεων αυτών.
Το ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο υπέβαλε αίτηση προδικαστικής αποφάσεως στο Δικαστήριο, εκτιμώντας ότι η υπόθεση δεν αφορά μόνον τη συμβατότητα των εν λόγω διατάξεων με το ιταλικό Σύνταγμα, αλλά και την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης που μεταφέρθηκε στην εσωτερική έννομη τάξη με τις διατάξεις αυτές. Δεδομένου δε ότι δεν προβλέπεται η άρνηση παράδοσης του εκζητουμένου στην περίπτωση που αυτός πάσχει από χρόνια πάθηση ενδεχομένως αόριστης διάρκειας, το ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο ερωτά το Δικαστήριο με ποιον τρόπο μπορεί να αποτραπεί ο κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας του εκζητουμένου, του οποίου η κατάσταση της υγείας ενδέχεται να επιδεινωθεί σημαντικά σε περίπτωση παράδοσης.
Ειδικότερα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διευκρινιστεί αν η δικαστική αρχή εκτέλεσης οφείλει να ζητήσει από τη δικαστική αρχή έκδοσης του εντάλματος τις πληροφορίες βάσει των οποίων μπορεί να αποκλειστεί ένας τέτοιος κίνδυνος και αν υποχρεούται να αρνηθεί να εκτελέσει την παράδοση σε περίπτωση που δεν λάβει, εντός εύλογου χρόνου, τις απαιτούμενες διαβεβαιώσεις.
Η κρίση του ΔΕΕ
Οι αρχές της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και της αμοιβαίας αναγνώρισης έχουν θεμελιώδη σημασία στο δίκαιο της Ένωσης, η δε αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης αποτελεί τον «ακρογωνιαίο λίθο» της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις.
Ως εκ τούτου, αφενός, οι δικαστικές αρχές εκτέλεσης μπορούν να αρνηθούν την εκτέλεση ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης μόνο για λόγους που απορρέουν από την απόφαση-πλαίσιο και, αφετέρου, η άρνηση εκτέλεσης έχει προβλεφθεί ως εξαίρεση, η οποία πρέπει να ερμηνεύεται στενά. Υφίσταται, πράγματι, τεκμήριο ότι είναι επαρκείς η περίθαλψη και η θεραπεία που παρέχονται εντός των κρατών μελών για την αντιμετώπιση, μεταξύ άλλων, σοβαρών παθήσεων χρόνιου και ενδεχομένως μη αναστρέψιμου χαρακτήρα. Εντούτοις, όταν συντρέχουν βάσιμοι λόγοι να θεωρηθεί, βάσει αντικειμενικών στοιχείων, ότι η παράδοση του εκζητουμένου ενδέχεται να εκθέσει σε πρόδηλο κίνδυνο την υγεία του, η δικαστική αρχή εκτέλεσης μπορεί, κατ’ εξαίρεση, να αναστείλει προσωρινώς την παράδοσή του.
Η εξουσία εκτιμήσεως του κινδύνου αυτού πρέπει να ασκείται από τη δικαστική αρχή εκτέλεσης τηρουμένης της απαγόρευσης της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, η οποία προβλέπεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να εμπίπτει στην απαγόρευση αυτή, η εν λόγω μεταχείριση πρέπει, ωστόσο, να πληροί ένα ελάχιστο όριο σοβαρότητας το οποίο βαίνει πέραν του αναπόφευκτου βαθμού ταλαιπωρίας που είναι εγγενής στην κράτηση.
Επομένως, σε περίπτωση κατά την οποία η δικαστική αρχή εκτέλεσης, υπό το πρίσμα των αντικειμενικών στοιχείων που διαθέτει, έχει σοβαρούς και αποδεδειγμένους λόγους να πιστεύει ότι η παράδοση του εκζητουμένου, ο οποίος πάσχει από σοβαρή ασθένεια, θα τον εξέθετε σε πραγματικό κίνδυνο σημαντικής μείωσης του προσδόκιμου ζωής του ή ταχείας, σημαντικής και μη αναστρέψιμης επιδείνωσης της κατάστασης της υγείας του, η αρχή αυτή υποχρεούται να αναστείλει την παράδοση.
Στην περίπτωση αυτή, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις, η δικαστική αρχή εκτέλεσης πρέπει να ζητήσει από τη δικαστική αρχή έκδοσης του εντάλματος την παροχή κάθε πληροφορίας για τις συνθήκες υπό τις οποίες πρόκειται να διωχθεί ή να κρατηθεί ο εκζητούμενος. Εάν ο ως άνω κίνδυνος μπορεί να αποκλειστεί λόγω των εγγυήσεων που παρέσχε η δικαστική αρχή έκδοσης, τότε το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης πρέπει να εκτελεστεί.
Είναι εντούτοις δυνατόν, υπό εξαιρετικές περιστάσεις, η δικαστική αρχή εκτέλεσης, λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες που παρέσχε η δικαστική αρχή έκδοσης του εντάλματος, να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, αφενός, σε περίπτωση παράδοσης στο κράτος μέλος έκδοσης, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης του εκζητουμένου και ότι, αφετέρου, ο κίνδυνος αυτός δεν μπορεί να αποκλειστεί εντός εύλογου χρόνου. Στην περίπτωση αυτή, η δικαστική αρχή εκτέλεσης οφείλει να αρνηθεί να εκτελέσει το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης. Αντιθέτως, εάν ο εν λόγω κίνδυνος μπορεί να αποκλειστεί εντός εύλογου χρόνου, πρέπει να συμφωνηθεί νέα ημερομηνία παράδοσης με τη δικαστική αρχή έκδοσης του εντάλματος.
Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA.