Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η Κοινή Υπουργική Απόφαση για την παροχή κοινωφελούς εργασίας (ΦΕΚ B’ 6259/12.12.2022).
Αναλυτικά η απόφαση προβλέπει:
Άρθρο 1 Παροχή Κοινωφελούς Εργασίας
Η κοινωφελής εργασία παρέχεται από τον καταδικασθέντα χωρίς αμοιβή. Εξυπηρετεί κοινωνικούς, πολιτιστικούς και επιστημονικούς σκοπούς, πραγματοποιείται δε προς όφελος της κοινότητας που υπέστη την εγκληματική προσβολή. Η επιλογή της παροχής Κοινωφελούς Εργασίας καθώς και η διάρκειά της (αριθμός ωρών παροχής της) διέπονται από την αρχή της αναλογικότητας (παρ. 1 του άρθρου 25 Συντάγματος). Στην απόφαση ορίζεται η μέγιστη διάρκεια παροχής της Κοινωφελούς Εργασίας που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους είκοσι τέσσερις (24) μήνες (παρ. 2 του άρθρου 81 Π.Κ.). Επιπλέον, καθορίζεται και η χρηματική ποινή που θα πρέπει να αποτίσει ο καταδικασθείς, αν δεν παρέχει με συνέπεια την Κοινωφελή Εργασία. Τέσσερις (4) ώρες Κοινωφελούς Εργασίας αντιστοιχούν προς μια ημερήσια μονάδα χρηματικής ποινής (παρ. 4 του άρθρου 81 ΠΚ). Κατά την επιμέτρηση της ποινής της παροχής Κοινωφελούς Εργασίας λαμβάνονται υπόψη και η ηλικία, η κατάσταση της υγείας του υπαιτίου, καθώς και οι επαγγελματικές και κοινωνικές του υποχρεώσεις (παρ. 1 του άρθρου 81 ΠΚ). Σε κάθε περίπτωση η διάρκεια της Κοινωφελούς Εργασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τις χίλιες πεντακόσιες ώρες, ούτε να έχει διάρκεια μεγαλύτερη των τριών ετών (παρ. 1 του άρθρου 104Α Π.Κ).
Με την παρούσα κοινή υπουργική απόφαση ορίζονται οι Φορείς – Δημόσιες Υπηρεσίες, Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή Μη Κερδοσκοπικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου- στους οποίους παρέχεται Κοινωφελής Εργασία. Με την ίδια απόφαση ορίζονται επίσης η οργάνωση της παροχής Κοινωφελούς Εργασίας, η διαδικασία επιλογής, ανάθεσης και επίβλεψης της σχετικής εργασίας και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.
Άρθρο 2 Γνωστοποίηση της απόφασης για την παροχή Κοινωφελούς Εργασίας
Μόλις καταστεί εκτελεστή η απόφαση που επιβάλλει Κοινωφελή Εργασία, αποστέλλεται από τον αρμόδιο Εισαγγελέα, με κάθε πρόσφορο μέσο, στην Υπηρεσία Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής (εφεξής Υ.Ε.Κ.Α.) του τόπου κατοικίας του καταδικασθέντος, όπως αυτός προκύπτει από την απόφαση ή το απόσπασμα της. Ο καταδικασθείς οφείλει να εμφανιστεί αυτοπροσώπως στην Υ.Ε.Κ.Α. του τόπου κατοικίας του, εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης, στην περίπτωση που παρέστη αυτοπροσώπως ή εκπροσωπήθηκε από συνήγορο, ή από την επίδοσή της, στην περίπτωση που δικάστηκε ερήμην. Σε περίπτωση που μετά την έναρξη παροχής της Κοινωφελούς Εργασίας, μεταβληθεί ο τόπος κατοικίας του καταδικασθέντος, η Υ.Ε.Κ.Α. υποβάλλει νέα πρόταση προς τον αρμόδιο Εισαγγελέα σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 3 της παρούσας. Σε περίπτωση μη εμφάνισης του καταδικασθέντος, η Υ.Ε.Κ.Α. ενημερώνει άμεσα τον Εισαγγελέα του Δικαστηρίου που εξέδωσε την απόφαση.
Άρθρο 3 Εκτέλεση της απόφασης παροχής Κοινωφελούς Εργασίας
Μόλις κοινοποιηθεί η δικαστική απόφαση στην Υ.Ε.Κ.Α. ή εμφανιστεί ο καταδικασθείς ενώπιον της υπηρεσίας, ο Επικεφαλής της Υπηρεσίας αναθέτει σε Επιμελητή Κοινωνικής Αρωγής το χειρισμό της υπόθεσης. Ο τελευταίος καλεί με οποιοδήποτε μέσο τον καταδικασθέντα σε προσωπική συνέντευξη, κατά την οποία μεριμνά για τη λήψη του κοινωνικού ιστορικού και την αξιολόγηση των προσωπικών, οικονομικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών του.
Η εκτίμηση για την επιλογή του Φορέα και του είδους της παρεχόμενης εργασίας πρέπει να γίνεται με συστηματική και εξατομικευμένη μελέτη ανά περίπτωση, συνεκτιμώμενων των διακινδυνεύσεων, των θετικών παραγόντων και των αναγκών, των απαιτούμενων παρεμβάσεων και της ανταπόκρισης των καταδικασθέντων στις εν λόγω παρεμβάσεις. Η ακρίβεια και η καταλληλόλητα της εκτίμησης επανεξετάζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, καθώς μπορεί να υπάρξουν αλλαγές στη ζωή των καταδικασθέντων (π.χ. χρήση ουσιών, απασχόληση, προσωπικές σχέσεις) που πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Η αδυναμία εξεύρεσης κατάλληλης εργασίας δεν μπορεί να οδηγήσει στη φυλάκιση του καταδικασθέντος, όταν το δικαστήριο επιβάλλει ως ενδεδειγμένη κύρωση την παροχή Κοινωφελούς Εργασίας. Επίσης, κρίνεται σκόπιμο να εξηγείται στον καταδικασθέντα η αξία της εργασίας που αναλαμβάνει, προκειμένου να ανταποκριθεί με μεγαλύτερη προθυμία και να κατανοήσει το είδος της προσφοράς του στο κοινωνικό σύνολο μέσω της παρεχόμενης εργασίας του. Αυτή η διαδικασία πρέπει να επαναλαμβάνεται καθ’ όλη τη διάρκεια εφαρμογής της Κοινωφελούς Εργασίας ώστε να εκτιμάται με ποιον τρόπο θα ολοκληρωθεί επιτυχώς η παροχή της.
Για την επιλογή του Φορέα και του είδους της παρεχόμενης Κοινωφελούς Εργασίας λαμβάνονται υπόψη ιδίως: α) ο τόπος διαμονής του παρέχοντος την εργασία, εκτός αν υπάρχει ειδικός λόγος απομάκρυνσής του από την περιοχή της κατοικίας του, β) η φύση, η βαρύτητα, οι συνθήκες τέλεσης της αξιόποινης πράξης και οι κίνδυνοι που μπορούν να προκύψουν, γ) η ηλικία, η κατάσταση της υγείας και οι οικογενειακές υποχρεώσεις του καταδικασθέντος, δ) το επάγγελμα και οι δεξιότητές του, ε) η ύπαρξη στον Φορέα υπαλλήλων εκπαιδευμένων σε θέματα παροχής Κοινωφελούς Εργασίας, στ) ο σκοπός κάθε Φορέα και οι δυνατότητες απασχόλησης σε αυτόν.
Στη συνέχεια οι Επιμελητές Κοινωνικής Αρωγής προβαίνουν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την εύρεση διαθέσιμων και κατάλληλων θέσεων στους Φορείς και την αξιοποίηση δυνατοτήτων απασχόλησης του συγκεκριμένου καταδικασθέντος σε αυτές, προς όφελος του κοινού.
Ακολούθως, λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, υποβάλλουν στον αρμόδιο Εισαγγελέα την αιτιολογημένη πρότασή τους για τον κατάλληλο Φορέα ή Φορείς, το είδος της εργασίας, την ακριβή θέση απασχόλησης και τον χρόνο έναρξης της παροχής. Ο Εισαγγελέας, μόλις παραλάβει την πρόταση της Υ.Ε.Κ.Α., εφόσον συμφωνεί, παραγγέλλει προς την Υ.Ε.Κ.Α. του τόπου παροχής της Κοινωφελούς Εργασίας την εκτέλεση της απόφασης, επιλέγοντας τον Φορέα και ορίζοντας τον χρόνο έναρξης της παροχής εντός χρονικού διαστήματος τριάντα (30) ημερών από την παραγγελία, εκτός αν συντρέχουν ειδικοί λόγοι να οριστεί μεταγενέστερα.
Άρθρο 4 Συμφωνητικό παροχής Κοινωφελούς Εργασίας
Μόλις παραλάβει την παραγγελία του αρμόδιου Εισαγγελέα, η Υ.Ε.Κ.Α. δημιουργεί ατομικό φάκελο του καταδικασθέντος στον οποίο καταχωρούνται όλα τα απαραίτητα έγγραφα. Η παραγγελία του Εισαγγελέα γνωστοποιείται στο Φορέα. Εάν χρειαστεί να διαβιβαστούν πληροφορίες ευαίσθητου χαρακτήρα (όπως κατάσταση υγείας ή είδος του τελεσθέντος αδικήματος), απαιτείται η προηγούμενη ενημέρωση του καταδικασθέντος που αποδεικνύεται με τη λήψη σχετικής υπεύθυνης δήλωσής του.
Μετά την επιλογή του Φορέα παροχής Κοινωφελούς Εργασίας συνάπτεται το Συμφωνητικό παροχής Κοινωφελούς Εργασίας μεταξύ του καταδικασθέντος και του Φορέα, το οποίο συνυπογράφει ως εκ τρίτου συμβαλλόμενη και η Υ.Ε.Κ.Α. (του τόπου παροχής Κοινωφελούς Εργασίας), ήτοι ο Επιμελητής Κοινωνικής Αρωγής που ορίζεται υπεύθυνος για την επίβλεψη της εκτέλεσης της σχετικής εργασίας.
Στο Συμφωνητικό παροχής Κοινωφελούς Εργασίας περιλαμβάνονται: α) τα στοιχεία του Φορέα και του καταδικασθέντος, β) το ακριβές αντικείμενο της εργασίας του, γ) η ακριβής διάρκεια και το διάστημα παροχής αυτής, δ) οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του καταδικασθέντος κατά την παροχή αυτής, ε) οι υποχρεώσεις των Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής και στ) το υπεύθυνο πρόσωπο -Επόπτης- που ορίσθηκε για την επίβλεψη της παροχής Κοινωφελούς Εργασίας από τον Φορέα στον οποίο ο καταδικασθείς θα παράσχει την εργασία του.
Οι διαδικασίες γίνονται σε γλώσσα που κατανοεί ο καταδικασθείς. Αν αυτός δεν είναι γνώστης της ελληνικής γλώσσας, ζητείται η συνδρομή κατάλληλου διερμηνέα. Στην πρώτη συνάντηση με τον Επιμελητή Κοινωνικής Αρωγής, ο καταδικασθείς ερωτάται αν γνωρίζει επαρκώς την ελληνική γλώσσα και σε αρνητική απάντηση, αναφέρει ποία είναι η γλώσσα που κατανοεί, προκειμένου να υπάρξει πλήρης συνεργασία και εκτέλεση των καθηκόντων που αντιστοιχούν στη θέση εργασίας. Σε περίπτωση που παρίσταται διερμηνέας κατά την κατάρτιση της σύμβασης, γίνεται σχετική μνεία στο κείμενό της και συνυπογράφεται από τον διερμηνέα. Το κόστος της διερμηνείας καλύπτεται από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Δικαιοσύνης, σύμφωνα με την προβλεπόμενη από τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, διαδικασία.
Άρθρο 5 Επίβλεψη της παροχής Κοινωφελούς Εργασίας από την Υ.Ε.Κ.Α.
Η καθοδήγηση και επεξήγηση σχετικά με την εκτέλεση των καθηκόντων της Κοινωφελούς Εργασίας γίνεται από τους εκπροσώπους του Φορέα στον οποίο παρέχεται αυτή, ενώ η επίβλεψη και ο έλεγχος της συνεπούς εκτέλεσής της γίνεται από την Υ.Ε.ΚΑ.
Η Υ.Ε.Κ.Α. συντονίζει τη διαδικασία επίβλεψης της συμμόρφωσης του καταδικασθέντος με τους όρους και τις υποχρεώσεις που ορίστηκαν από το δικαστήριο και το σχετικό πρωτόκολλο συνεργασίας. Καθορίζει τα επί μέρους θέματα της παρεχόμενης εργασίας και επιμελείται του σχετικού πρωτοκόλλου συνεργασίας για την παροχή Κοινωφελούς Εργασίας, ήτοι της σύμβασης συνεργασίας για την τοποθέτηση του καταδικασθέντος στον αντίστοιχο Φορέα. Ο Επιμελητής Κοινωνικής Αρωγής συνεργάζεται στενά με το υπεύθυνο πρόσωπο -Επόπτη- του επιλεγέντος Φορέα, ο οποίος θα ορίζεται ως το πρόσωπο επαφής σε κάθε Φορέα. Κατά την εφαρμογή του μέτρου, με την ευθύνη του Φορέα όπου παρέχεται η Κοινωφελής Εργασία, διαμορφώνεται κατάλληλο πλαίσιο στήριξης του παρέχοντος εντός του Φορέα, στον οποίο υλοποιείται η Κοινωφελής Εργασία.
Ο Επιμελητής Κοινωνικής Αρωγής δύναται να αιτείται έγγραφα σχετικά με την κατάσταση της υγείας, την επαγγελματική και οικογενειακή κατάσταση του καταδικασθέντος, τα πρόσωπα τα οποία εξαρτώνται από αυτόν ή από τα οποία εξαρτάται ο ίδιος, καθώς και στοιχεία για τη διαμονή και τη στέγασή του και τα μέσα συντήρησής του. Τα στοιχεία αυτά επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Επιπλέον, δύναται να διοργανώνει συναντήσεις με τον καταδικασθέντα, σε περίπτωση δε, εισαγγελικής παραγγελίας για κοινωνική έρευνα, να μεταβαίνει απροειδοποίητα στην οικία του ή αλλού, ανάλογα με τις περιστάσεις. Επίσης, επισκέπτεται τον παρέχοντα την Κοινωφελή Εργασία στον τόπο παροχής της τουλάχιστον μία (1) φορά το μήνα αλλά και εκτάκτως, κατά την κρίση του ή όταν τούτο κρίνεται χρήσιμο μετά από σχετικό αίτημα του Φορέα ή του καταδικασθέντος, σε περίπτωση που ανακύπτουν προβλήματα κατά την παροχή της εργασίας. Τέλος, επιβλέπει το άτομο που παρέχει την Κοινωφελή Εργασία καθώς και την τήρηση των όρων παροχής της εργασίας αυτής και συνεργάζεται στενά με τους υπαλλήλους που έχει ορίσει ο Φορέας ως αρμόδιους για θέματα που αφορούν την Κοινωφελή Εργασία.
Ο καταδικασθείς παρέχει την υπηρεσία του στο Φορέα μόνο σε βοηθητικές εργασίες και δεν επιτρέπεται να εργάζεται πέραν του χρόνου που αναγράφεται στο άρθρο 4 της παρούσας ή να αναλαμβάνει καθήκοντα διαφορετικά από τα περιγραφόμενα στη συναφθείσα σύμβαση παροχής Κοινωφελούς Εργασίας. Ο παρέχων την Κοινωφελή Εργασία έχει δικαίωμα σε διαλείμματα για ολιγόλεπτη ανάπαυση, λήψη τροφής ή ικανοποίηση άλλων αναγκών του. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης της εργασίας ο παρέχων οφείλει να τηρεί το ωράριό του, καθώς και τους κανονισμούς και τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας του Φορέα, στον οποίο παρέχει την εργασία του, τα οποία δεν υπολείπονται σε σχέση με αυτά που ισχύουν για τους υπόλοιπους εργαζόμενους, να συνεργάζεται με τους λοιπούς εργαζόμενους και να ακολουθεί τις εντολές και τις οδηγίες του Επόπτη. Σε περίπτωση ασθένειας ή άλλου σοβαρού κωλύματος, ο παρέχων, ενημερώνει τον Επόπτη, προκειμένου να αναπληρώσει μελλοντικά τις ώρες απουσίας του.
Στο πλαίσιο της παροχής Κοινωφελούς Εργασίας, δεν εκτελούνται εργασίες κατά τις νυκτερινές ώρες (μετά τις 21:00), τα Σάββατα, τις Κυριακές και τις δημόσιες αργίες. Επίσης, απαγορεύεται η εκτέλεση εργασίας που λαμβάνει χώρα σε επιβλαβή ή επικίνδυνα περιβάλλοντα ή που ενέχει κινδύνους για την υγεία και τη σωματική ακεραιότητα των ατόμων.
Ο Φορέας εφαρμογής του μέτρου, μέσω του υπεύθυνου προσώπου -Επόπτη-, ενημερώνει εγγράφως μία φορά το μήνα τον Επιμελητή Κοινωνικής Αρωγής σχετικά με την τήρηση των όρων εκ μέρους του παρέχοντος, αποστέλλοντας σχετικό παρουσιολόγιο.
Σε περίπτωση που η Κοινωφελής Εργασία παρέχεται σε τόπο διαφορετικό από τον τόπο έκδοσης της απόφασης, ο αρμόδιος Εισαγγελέας του τόπου παροχής της Κοινωφελούς Εργασίας εποπτεύει την παροχή, επιλύει τυχόν ανακύπτοντα προβλήματα και εξετάζει αιτήματα του καταδικασθέντος. Επίσης, δύναται να παραγγείλει στην Υ.Ε.Κ.Α. τη διενέργεια κοινωνικής έρευνας στην οικία του καταδικασθέντος ή αλλού, εφόσον συντρέχουν λόγοι και εάν διαπιστώσει πλημμελή ή ελλιπή παροχή της Κοινωφελούς Εργασίας από υπαιτιότητα του καταδικασθέντος, μπορεί να παραγγείλει στην Υ.Ε.Κ.Α. να συντάξει σχετική έκθεση και να ενημερώσει τον αρμόδιο Εισαγγελέα εκτέλεσης της απόφασης.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και για ειδικά προσδιορισμένους λόγους, ο Φορέας ή ο παρέχων την Κοινωφελή Εργασία, δικαιούνται να ζητήσουν εγγράφως από τον Επιμελητή την τροποποίηση των όρων του Συμφωνητικού Κοινωφελούς Εργασίας. Η τροποποίηση πραγματοποιείται κατόπιν ενημέρωσης του αρμοδίου για την εκτέλεση της απόφασης, Εισαγγελέα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της παροχής Κοινωφελούς Εργασίας, οι καταδικασθέντες λαμβάνουν βοήθεια από την Υ.Ε.Κ.Α. υπό τη μορφή συντονισμένων παρεμβάσεων που προσαρμόζονται στις ατομικές ανάγκες τους, στον κίνδυνο υποτροπής και σε άλλα χαρακτηριστικά σε κάθε περίπτωση. Η βοήθεια αυτή μπορεί να έχει τη μορφή παραπομπής σε επαγγελματικά ή εκπαιδευτικά προγράμματα, προγράμματα κοινωνικής επανένταξης και συμβουλευτικής, επαγγελματικού προσανατολισμού κ.λπ. Επίσης, σημαντική είναι η συνεργασία της Υπηρεσίας Κοινωνικής Αρωγής με τους θεσμούς της κοινότητας, με τους οποίους συνάπτονται οι συμβάσεις παροχής Κοινωφελούς Εργασίας.
Άρθρο 6 Επίβλεψη της Κοινωφελούς Εργασίας από τον Φορέα
Ο Φορέας παροχής Κοινωφελούς Εργασίας σχηματίζει ατομικό φάκελο για κάθε καταδικασθέντα που παρέχει Κοινωφελή Εργασία, στον οποίο θα περιέχονται όλα τα σχετικά έγγραφα. Υπάλληλος του Φορέα ορίζεται ως υπεύθυνος για την καθοδήγηση και εξακρίβωση της επιμελούς εκτέλεσης των εργασιών που του έχουν ανατεθεί. Ο Φορέας παροχής Κοινωφελούς Εργασίας θα πρέπει: α) να λειτουργεί σύμφωνα με το περιεχόμενο του Συμφωνητικού παροχής Κοινωφελούς Εργασίας, β) να εξασφαλίζει την εκτέλεση της εργασίας με σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της αξιοπρέπειας, της ηλικίας και της εργασιακής ιδιότητας του παρέχοντος την Κοινωφελή Εργασία, γ) να εξασφαλίζει την εφαρμογή των κανόνων ασφαλείας και υγείας και να εκπαιδεύει τον παρέχοντα στην τήρηση των σχετικών κανόνων και δ) να ενημερώνει άμεσα την Υ.Ε.Κ.Α. σε περίπτωση που προκύψουν λόγοι αναθεώρησης του Συμφωνητικού παροχής Κοινωφελούς Εργασίας καθώς και αν η εργασία δεν παρέχεται ή παρέχεται πλημμελώς.
Άρθρο 7 Συνέπειες μη τήρησης των υποχρεώσεων του Φορέα
Σε περίπτωση αδικαιολόγητης καθυστέρησης ή άρνησης του Φορέα σχετικά με την εκπλήρωση των καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί ή μη τήρησης των προβλεπόμενων υποχρεώσεων ή όρων του Συμφωνητικού παροχής Κοινωφελούς Εργασίας, δύναται με εισήγηση του αρμοδίου Εισαγγελέα, να επιβληθεί ως κύρωση η διαγραφή του από τον Πίνακα Φορέων υποδοχής ενηλίκων για παροχή Κοινωφελούς Εργασίας, με απόφαση της αρμόδιας Επιτροπής παρακολούθησης του θεσμού της Κοινωφελούς Εργασίας του άρθρου 15 της παρούσας.
Άρθρο 8 Πιστοποιητικό υγείας
Πριν από την ανάθεση καθηκόντων και μετά την αρχική αξιολόγηση του καταδικασθέντος, ανάλογα με την περίπτωση, ο τελευταίος υποβάλλει πιστοποιητικό υγείας από Δημόσιο Φορέα Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας υγείας ή από ιδιώτη ιατρό ειδικότητας παθολόγου ή γενικής ιατρικής και ψυχιάτρου, προκειμένου να επιλεγεί η κατάλληλη θέση στο Φορέα. Σε περίπτωση που μεταβληθεί η κατάσταση της υγείας του, υποχρεούται να ενημερώσει τον Επιμελητή Κοινωνικής Αρωγής, προσκομίζοντας τα σχετικά ιατρικά πιστοποιητικά.
Άρθρο 9 Ολοκλήρωση της Κοινωφελούς Εργασίας
Μετά την ολοκλήρωση της Κοινωφελούς Εργασίας, η Υ.Ε.Κ.Α. υποβάλλει «αναφορά ολοκλήρωσης» στον Εισαγγελέα του τόπου εκτέλεσης.
Δείτε αναλυτικα την απόφαση, όπως δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ.