Ο νέος Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων, φέρνει αξιολόγηση με βάση (και) την ταχύτητα έκδοσης αποφάσεων αλλά σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα της κάθε υπόθεσης.
Χρονικό ταβάνι έκδοσης αποφάσεων 6 μηνών, θέτει επι της ουσίας ο νέος Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων για τους δικαστικούς λειτουργούς ως κριτήριο για τη λήψη είτε πειθαρχικών μέτρων σε βάρος τους, είτε ως αρνητικό «στίγμα» για την προαγωγής τους.
Το νομοσχέδιο παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο από τον υπουργό Δικαιοσύνης Κωστα Τσιάρα, ο οποίος επισήμανε πως «εδράζεται στο έργο της νομοπαρασκευαστικής που είχε συγκροτηθεί στις αρχές του 2017 με τη συμμετοχή όλων των δικαστικών ενώσεων και παρέδωσε πόρισμα το 2018. Ακολούθησε, η ενσωμάτωση των παρατηρήσεων των Ολομελειών των Ανωτάτων Δικαστηρίων και η αναγκαία επεξεργασία των σχετικών διατάξεων από το Υπουργείο Δικαιοσύνης».
Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων: Καθυστερήσεις
Η στόχευση το νομοσχεδίου είναι η επιτάχυνση της Δικαιοσύνης και η αναβάθμιση της τρόπου επιθεώρησης που ουσιαστικά τίθεται σε νέα βάση. Συνάρτηση της αξιολόγησης τίθεται πλεον η καθυστερηση στην έκδοση αποφάσεως, αλλά βασικός παράγοντας είναι και η πολυπλοκότητα της. Μάλιστα θεσπίζεται και κλίμακα (από 1-5) για τον βαθμό πολυπλοκότητας κάθε υπόθεσης, που αναθέτει ο διευθύνων το δικαστήριο και το οποίο σημειώνει δίπλα στην χρέωση. Όμως τίθεται εύλογος χρόνος διεκπεραίωσης.
Δηλαδή:
Αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην έκδοση αποφάσεων (πέραν του εξαμήνου):
– στέρηση μισθού
– κώλυμα προαγωγής
– λόγος οριστικής παύσης
Μάλιστα στις προαγωγές μέχρι και τον βαθμό του προέδρου εφετών:
– μόνο εφόσον οι υπό προαγωγή δικαστικοί λειτουργοί έχουν ολοκληρώσει την παρακολούθηση των υποχρεωτικών προγραμμάτων επιμόρφωσης της παρ. 2 του άρθρου 40 του ν. 4871/2021.
– κατ’ απόλυτη εκλογή
– δεν προάγεται ο δικαστικός λειτουργός που έχει αδικαιολόγητη καθυστέρηση
Όμως στους κανονισμούς των δικαστηρίων περιλαμβάνονται υποχρεωτικά ρυθμίσεις προς το σκοπό της ισομερούς κατανομής υποθέσεων στους δικαστές σύμφωνα με τις οποίες ο πρόεδρος που διενεργεί τη χρέωση των υποθέσεων τις κατατάσσει, ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά τους, από το ένα (την λιγότερο απαιτητική) έως το πέντε (την πιο απαιτητική). Συνεπώς η αξιολόγηση και η χρονοκαθυστέρηση είναι και συνάρτηση της πολυπλοκότητας της υποθεσης.
Επιθεωρητές
Αλλάζει με τον Κώδικα ο χρόνος θητείας των επιθεωρητών και η επιλογή τους. Από μονοετής γίνεται διετής και πλεον η επιλογή γίνεται με κλήρωση. Παράλληλα υπό ετήσια επιθεώρηση, τίθενται πλεον τα δικαστήρια και οι Εισαγγελίες, οι διευθύνοντες, οι επικεφαλής τμημάτων. Ακόμα και – για πρώτη φορά- και οι ίδιοι οι επιθεωρητές. Δηλαδή συγκροτείται Συμβούλιο Επιθεώρησης που συγκεντρώνει τις εκθέσεις του κάθε επιθεωρητή, ελέγχει την πληρότητά τους και διατυπώνει σε ιδιαίτερη έκθεσή του ενδεχόμενες παρατηρήσεις του σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής της επιθεώρησης από αυτόν.
Συνεπώς:
- Οι επιθεωρητές και η υποβοήθησή τους:
– Ο πρόεδρος και τα μέλη του Συμβουλίου Επιθεώρησης και οι επιθεωρητές αρεοπαγίτες και σύμβουλοι επικρατείας ορίζονται για διετή θητεία με κλήρωση: στην κληρωτίδα τοποθετούνται τα ονόματα των αρεοπαγιτών και συμβούλων, τους οποίους η ίδια Ολομέλεια ορίζει σε αριθμό διπλάσιο του απαιτουμένου για το σύνολο των μελών του Συμβουλίου Επιθεώρησης και των επιθεωρητών από αυτούς που έχουν διετή υπηρεσία.
– Πριν την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, τα μέλη των Συμβουλίων Επιθεώρησης και οι Επιθεωρητές παρακολουθούν υποχρεωτικά έκτακτα προγράμματα επιμόρφωσης που διοργανώνονται από την ΕΣΔΙ.
– Στην έδρα του μεγαλύτερου από τα εφετεία κάθε περιφέρειας, ιδρύεται Γραφείο Γραμματείας Επιθεώρησης, στο οποίο παρέχουν τις υπηρεσίες τους, με αποκλειστική απασχόληση, ένας ή περισσότεροι γραμματείς από το προσωπικό των δικαστηρίων της έδρας του εφετείου. Αρμοδιότητα του γραφείου είναι να επικουρεί τον επιθεωρητή στο έργο του και ιδίως να συλλέγει τα απαιτούμενα για την διενέργεια της επιθεώρησης των δικαστηρίων και δικαστικών λειτουργών στατιστικά στοιχεία και να συγκεντρώνει τις απαιτούμενες πληροφορίες σχετικά με την πορεία των αποφάσεων των επιθεωρουμένων.
- Ετήσιες εκθέσεις επιθεώρησης για:
– τα δικαστήρια και τις εισαγγελίες. Στην επιθεώρηση ελέγχονται α) τα κριτήρια με βάση τα οποία συγκροτούνται τα τμήματα του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας, και κατανέμονται οι υποθέσεις και τα λοιπά καθήκοντα, β) η ενημερότητα της υπηρεσίας ως προς τη διεκπεραίωση των υποθέσεων και, ιδίως, ως προς τους μέσους χρόνους των διαδικασιών ανά φάση (προσδιορισμό, εκδίκαση, έκδοση απόφασης) και κατηγορία, γ) η τακτική και ομαλή διεξαγωγή συνεδριάσεων, δ) η χρήση των νέων τεχνολογιών και ε) η καταλληλότητα, ασφάλεια και την καθαριότητα των κτιρίων.
– τους διευθύνοντες τα δικαστήρια και τις εισαγγελίες με βάση τα ίδια ως άνω κριτήρια.
– τους προέδρους και προεδρεύοντες τμημάτων και δικαστικών σχηματισμών. Στην επιθεώρηση ελέγχεται α) η ικανότητά τους στην απονομή της δικαιοσύνης, β) η διεύθυνση της διαδικασίας, γ) λειτουργία του τμήματος ή του δικαστικού σχηματισμού που προΐστανται, δ) η διατύπωση των δικαστικών αποφάσεων και βουλευμάτων του τμήματός / σχηματισμού τους και ε) ο χρόνος δημοσίευσης των σχεδίων που τους παραδίδονται.
– όλους τους δικαστικούς λειτουργούς μέχρι και το βαθμό του Προέδρου Εφετών. Στην επιθεώρηση α) ελέγχεται ι) η επεξεργασία κάθε υπόθεσης σε συνάρτηση με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά της, ιι) οι δοθείσες με την απόφαση απαντήσεις και ιιι) η ταχύτητα διεκπεραίωσης κάθε υπόθεσης, β) διεξάγεται λεπτομερώς κάθε χρήσιμη έρευνα, χωρίς περιορίζεται ο επιθεωρητής στα υποδεικνυόμενα από τους επιθεωρούμενους δικαστικούς λειτουργούς αποφάσεις και στοιχεία, γ) μελετώνται τα σχετικά με την εργασία των επιθεωρούμενων στατιστικά στοιχεία, δ) ζητείται η γνώμη του διευθύνοντος του δικαστηρίου, ε) λαμβάνονται υπόψη οι γραπτές εκθέσεις των προέδρων των τμημάτων που υπηρετούν οι επιθεωρούμενοι, στ) παρακολουθούνται οι συνεδριάσεις στις οποίες συμμετέχουν οι επιθεωρούμενοι, ζ) διαπιστώνεται η συμμετοχή των επιθεωρούμενων στα υποχρεωτικά επιμορφωτικά σεμινάρια της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών και η) και υπάρχει προσωπική επικοινωνία με τους επιθεωρουμένους.
- Κριτήρια επιθεώρησης:
– Οι ολομέλειες των ανώτατων δικαστηρίων, προκειμένου να διασφαλίσουν το ενιαίο μέτρο και την αποτελεσματικότητα της επιθεώρησης καταρτίζουν κατά την έναρξη κάθε δικαστικού έτους ενιαίο πλαίσιο οδηγιών, πρακτικών και κατευθύνσεων προς το Συμβούλιο Επιθεώρησης και τους επιθεωρητές για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους καθώς και ένα ενιαίο έντυπο επιθεώρησης
– Στους κανονισμούς των δικαστηρίων περιλαμβάνονται υποχρεωτικά ρυθμίσεις προς το σκοπό της ισομερούς κατανομής υποθέσεων στους δικαστές σύμφωνα με τις οποίες ο πρόεδρος που διενεργεί τη χρέωση των υποθέσεων τις κατατάσσει, ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά τους, από το ένα (την λιγότερο απαιτητική) έως το πέντε (την πιο απαιτητική).
– Στην επιθεώρηση ελέγχονται: α) το ήθος, το σθένος και ο χαρακτήρας, β) η επιστημονική κατάρτιση, γ) η προσαρμοστικότητα σε νέα καθήκοντα και αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων των νέων τεχνολογιών, δ) η κρίση και η αντίληψη, ε) η επιμέλεια και η εργατικότητα, στ) η υπηρεσιακή απόδοση ήτοι η ποιότητα, η ποσότητα και η ταχύτητα διεκπεραίωσης υποθέσεων σε σχέση με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά τους, ζ) η ικανότητα στην απονομή της δικαιοσύνης και στη διεύθυνση της διαδικασίας, η) η αναίρεση ή εξαφάνιση των αποφάσεων που συνέταξαν οι επιθεωρούμενοι, κατά παραδοχή του αντίστοιχου ένδικου μέσου, θ) η ικανότητα συνεργασίας, ι) η συμπεριφορά του δικαστικού λειτουργού στο δικαστήριο και ιδιαίτερα στο ακροατήριο καθώς και η κοινωνική του παράσταση, ια) η επιβάρυνση από τυχόν πρόσθετα καθήκοντα και η ανταπόκριση σε αυτά.
- Επιθεώρηση των επιθεωρητών:
– Το Συμβούλιο Επιθεώρησης συγκεντρώνει τις εκθέσεις του κάθε επιθεωρητή, ελέγχει την πληρότητά τους και διατυπώνει σε ιδιαίτερη έκθεσή του ενδεχόμενες παρατηρήσεις του σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής της επιθεώρησης από αυτόν.
Δικαστικοί υπάλληλοι
Για πρώτη φορά οι δικαστικοί υπαλληλοι δικαιούνται να συγκαλέσουν την Ολομέλεια των δικαστηρίων . Προβλέπεται δηλαδή δυνατότητα σύγκλησης ολομελειών για ανταλλαγή απόψεων σχετικά με κρίσιμα νομικά ζητήματα.
Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων: Κλείσιμο δικαστηρίων
Για την αναστολή λειτουργίας δικαστηρίων (λόγω έλλειψης π.χ δικαστηριακής ύλης) μπορούν πλεον να προτείνουν και οι Πρόεδροι των Ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας, Ετσι αν για λόγους ανωτέρας βίας δεν είναι δυνατή η ομαλή λειτουργία περισσοτέρων δικαστηρίων ή εισαγγελιών της αυτής περιφέρειας, ο Υπουργός Δικαιοσύνης, μετά από αίτημα του δικαστή που διευθύνει το πολιτικό Εφετείο της περιφέρειας, μπορεί να αποφασίσει την αναστολή μέρους ή του συνόλου των εργασιών όλων των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της περιφέρειας μέχρι να εκλείψουν οι λόγοι αυτοί. Το ίδιο μπορεί να κάνει και για το σύνολο των δικαστηρίων της χώρας μετά από αίτημα ενός εκ των Προέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων. Δυνατότητα να αναστείλει μερικώς ή πλήρως τη λειτουργία του δικαστηρίου για λόγους ανωτέρας βίας έχει και ο διευθύνων το δικαστήριο.
Προβλέπεται επισης :
– Περιορισμός των αναχρονιστικών κωλυμάτων εντοπιότητας βάσει των τελευταίων διαθέσιμων δημογραφικών δεδομένων.
– Ρύθμιση των οργανωτικών και λειτουργικών ζητημάτων των ειρηνοδικείων μετά την έναρξη λειτουργίας της κατεύθυνσης ειρηνοδικών στην ΕΣΔΙ και την κατάργηση των πταισματοδικείων.
Ηλεκτρονικά όλες οι αποφάσεις
Εξαιρετικά κρίσιμο θεωρείται το γεγονός ότι όλες οι δικαστικές αποφάσεις θα διατίθενται σε ηλεκτρονική μορφή:
- Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη:
– Τα Δικαστήρια διαθέτουν στο κοινό σε ηλεκτρονική μορφή δια μέσου της οικείας ιστοσελίδας τους τις δικαστικές αποφάσεις, τις οποίες δημοσιεύουν και οι οποίες έχουν υποστεί κατάλληλη επεξεργασία ανωνυμοποίησης.
– Τμήματα Πληροφορικής των Δικαστηρίων για την τεχνική υποστήριξη, συντήρηση και περαιτέρω ανάπτυξη των συστημάτων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) που στελεχώνονται από εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο υποστηρίζει την λειτουργία των πληροφοριακών συστημάτων της Δικαιοσύνης αδιαλείπτως.
– Επιτροπές Πληροφοριακών Συστημάτων του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου
– Αρχείο του Δικαστηρίου και σε ηλεκτρονική μορφή.