Το αναγνωστικό κοινό διαβάζει για σεξουαλικούς εκβιασμούς που διαπράττονται κατά κόρον μέσω Διαδικτύου, χωρίς να είναι ξεκάθαρη η διαφορά των δύο κυβερνοεγκλημάτων
Επιμέλεια: Γεώργιος Αθ. Γέρμανος*
«Μάστιγα το sextortion scam», «Πανικός από το διαδικτυακό ροζ εκβιασμό» και διάφορους άλλους τίτλους βλέπουμε τον τελευταίο καιρό σε εφημερίδες και ιστοσελίδες. Το αναγνωστικό κοινό διαβάζει για σεξουαλικούς εκβιασμούς που διαπράττονται κατά κόρον μέσω Διαδικτύου, χωρίς να είναι ξεκάθαρη η διαφορά των δύο κυβερνοεγκλημάτων του τίτλου: το «sextortion», στην ουσία του, απέχει πολύ από το «sextortion scam» και αυτό εξηγούμε στο παρόν άρθρο.
«Sextortion» (sex + extortion, extortion = εκβιασμός)
Οι διαδικτυακοί δράστες του «sextortion» προσεγγίζουν τα θύματά τους, συνήθως, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (π.χ., Facebook, Instagram), παριστάνοντας συνομήλικους του ιδίου ή του αντιθέτου φύλου ή οικειοποιώντας την ταυτότητα ενός ελκυστικού άνδρα ή μίας ελκυστικής γυναίκας. Κατά τη διάρκεια της μεταξύ τους επικοινωνίας και των συνομιλιών που αναπτύσσουν, αφού αποκτήσουν την εμπιστοσύνη των θυμάτων, αξιώνουν υλικό ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων (φωτογραφίες ή και βίντεο). Αφού παραλάβουν το σχετικό υλικό, στη συνέχεια, οι διαδικτυακοί δράστες, υπό την απειλή να δημοσιεύσουν το υλικό στο διαδίκτυο ή να το αποστείλουν στο οικείο περιβάλλον των θυμάτων, αποκαλύπτουν τους πραγματικούς τους σκοπούς, που είναι κυρίως σεξουαλικού ή και οικονομικού ενδιαφέροντος. Ειδικότερα, οι δράστες απαιτούν είτε την παραγωγή πρωτότυπου υλικού πορνογραφίας (φωτογραφίες ή και βίντεο με πορνογραφικό περιεχόμενο), είτε την κατ’ ιδίαν συνάντηση με τα θύματά τους, είτε την καταβολή κάποιου σημαντικού χρηματικού ποσού. Το «sextortion» αφορά τόσο ενηλίκους όσο και ανηλίκους. Ακολουθεί χαρακτηριστικό απόσπασμα (υποθετικής) συνομιλίας.
Εικόνα 1 Απόσπασμα συνομιλίας “sextortion”, όπως αποτυπώνεται σε ενημερωτικό βίντεο της Europol«SextortionScam» (scam = απάτη)
Το φαινόμενο εκδηλώνεται με μαζική αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε διάφορους αποδέκτες, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. Ειδικότερα, οι κυβερνοεγκληματίες ενημερώνουν τους χρήστες – υποψήφια θύματα ότι το πληροφοριακό τους σύστημα έχει, δήθεν, παραβιαστεί και ότι όλα τα δεδομένα τους έχουν υποκλαπεί, ότι έχει εγκατασταθεί στον υπολογιστή κακόβουλο λογισμικό, το οποίο ενεργοποιεί την κάμερα και καταγράφει τα θύματα σε προσωπικές τους στιγμές. Ταυτόχρονα, τα θύματα ενημερώνονται ότι το κακόβουλο λογισμικό συνέλεξε όλες τις επαφές τους από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τους προσωπικούς τους λογαριασμούς email. Έτσι, με εκβιαστική τακτική, απαιτούν από τα θύματα να καταθέσουν σε ψηφιακό πορτοφόλι και σε μορφή κρυπτονομισμάτων (ιδίως Bitcoin) ένα χρηματικό ποσό. Ενδεικτική είναι η εικόνα που ακολουθεί:
Εικόνα 2 Απόσπασμα απατηλού μηνύματος “sextortion scam”
Οι διαφορές
| Σύγκριση «sextortion» & «sextortion scam» | ||
| Sextortion | Sextortion Scam | |
| Αδίκημα Ποινικού Κώδικα | 385 | 386 |
| Επικοινωνία | Στοχευμένη | Μαζική |
| Πορνογραφικό υλικό του θύματος | Έχει παραχθεί ήδη ή υπάρχει εξαναγκασμός για παραγωγή του | Δεν υπάρχει |
| Κίνητρο εγκληματία | Σεξουαλικό, Οικονομικό | Οικονομικό |
Γίνεται κατανοητό πως πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά φαινόμενα και κατ’ επέκταση ποινικά αδικήματα. Το «sextortion» συνδέεται με το ποινικό αδίκημα της εκβίασης (άρθρο 385 Π.Κ.), υπάρχει στοχευμένη επικοινωνία μεταξύ δράστη και θύματος, υπάρχει (ή υπάρχει εξαναγκασμός να παραχθεί) πορνογραφικό υλικό και βεβαίως το κίνητρο είναι κατά κύριο λόγο σεξουαλικό, χωρίς να αποκλείεται και το οικονομικό. Αντίθετα, το «sextortionscam» συνδέεται με το ποινικό αδίκημα της απάτης (386 Π.Κ.), το οποίο τελείται μέσω Διαδικτύου (αλλά δε συνιστά «απάτη με υπολογιστή» του άρθρου 386Α Π.Κ.), η επικοινωνία του δράστη με τα υποψήφια θύματα πραγματοποιείται μέσω αποστολής μηνυμάτων μαζικά και αδιάκριτα (spam αλληλογραφία), το πορνογραφικό υλικό που οι δράστες υποστηρίζουν ότι έχουν στην κατοχή τους είναι ανύπαρκτο, ενώ το κίνητρο των δραστών είναι καθαρά οικονομικό.
Ενημερωτικές εκστρατείες
Για την αντιμετώπιση του φαινομένου «sextortion», οι Αρχές Επιβολής του Νόμου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συνεργασία με τη Europol, έχουν επενδύσει στην εκστρατεία ενημέρωσης «Say No!» (https://www.europol.europa.eu/activities-services/public-awareness-and-prevention-guides/online-sexual-coercion-and-extortion-crime), ενώ για το φαινόμενο του «sextortion scam» δημοσιεύονται τακτικές ενημερώσεις από τις Αρχές Επιβολής του Νόμου (ενδεικτικά: http://www.astynomia.gr/index.php?option=ozo_content&lang=&perform=view&id=103201&Itemid=2646&lang=).
* Ο Γέρμανος Αθ. Γεώργιος είναι υποψ. Διδάκτωρ Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, συν-συγγραφέας του βιβλίου «Κυβερνοέγκλημα» – www.thecybercrimebook.gr
https://www.lawspot.gr/nomika-nea/sextortion-vs-sextortion-scam