Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος
Την Πέμπτη, 14-05 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να απευθύνει δύο αιτιολογημένες γνώμες στην Ελλάδα προκειμένου να συμμορφωθεί, αφενός, με τους ενωσιακούς κανόνες σχετικά με τις δικονομικές εγγυήσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και, αφετέρου, με τους ενωσιακούς κανόνες σχετικά με τη δικαστική αρωγή στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και διαδικασιών εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης.
Σημειώνεται πως οι εν λόγω Οδηγίες βρίσκονται σε τελικό στάδιο ενσωμάτωσης από την Ελλάδα, καθώς εντάσσονται στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης που βρίσκεται στη Βουλή.
Ειδικότερα, οι γνώμες της Επιτροπής αφορούν:
Δικονομικά δικαιώματα των παιδιών
Η Επιτροπή αποφάσισε να απευθύνει αιτιολογημένη γνώμη στην Ελλάδα, αλλά και στην Κύπρο, επειδή δεν κοινοποίησαν τα μέτρα που έλαβαν για την εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2016/800 [οδηγία σχετικά με τις δικονομικές εγγυήσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών].
Τα παιδιά που εμπλέκονται σε ποινικές διαδικασίες είναι ιδιαίτερα ευάλωτα λόγω του νεαρού της ηλικίας τους. Δυσκολεύονται να αντιληφθούν τί διακυβεύεται και δεν μπορούν να κατανοήσουν εύκολα τη νομοθεσία και τα δικαιώματά τους.
Η εν λόγω οδηγία είναι μία από τις έξι οδηγίες της ΕΕ για τα δικονομικά δικαιώματα και προβλέπει ειδικά δικαιώματα για τα παιδιά που είναι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας έως την οριστική καταδίκη.
Τα κράτη μέλη όφειλαν μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο έως τις 11 Ιουνίου 2019.
Τον Ιούλιο του 2019 η Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητική επιστολή στην Κύπρο και την Ελλάδα, επειδή δεν είχαν μεταφέρει τους ενωσιακούς κανόνες στην εθνική τους νομοθεσία. Μετά τις σημερινές αιτιολογημένες γνώμες, η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν προθεσμία τεσσάρων μηνών για να απαντήσουν και να λάβουν τα σχετικά μέτρα. Εάν δεν συμμορφωθούν με τους ενωσιακούς κανόνες, οι υποθέσεις μπορεί να παραπεμφθούν στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δικαστική αρωγή
Η Επιτροπή αποφάσισε να απευθύνει αιτιολογημένη γνώμη στην Ελλάδα, επειδή δεν κοινοποίησε τα μέτρα που έλαβε για την εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2016/1919 [οδηγία σχετικά με τη δικαστική αρωγή για υπόπτους και κατηγορουμένους στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και για καταζητουμένους σε διαδικασίες εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης].
Η δικαστική αρωγή είναι ουσιώδης προκειμένου να διασφαλίζεται ότι πράγματι ασκείται το δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο. Η οδηγία προβλέπει δικαίωμα δικαστικής αρωγής ιδίως στα αρχικά στάδια της ποινικής διαδικασίας, το αργότερο πριν από την εξέταση από την αστυνομία, επομένως σε στάδιο κατά το οποίο οι ύποπτοι και οι κατηγορούμενοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι. Στις διαδικασίες εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, το δικαίωμα σε δικαστική αρωγή εφαρμόζεται τόσο στα κράτη μέλη που το εκτελούν όσο και στο κράτος μέλος που το έχει εκδώσει.
Η εν λόγω οδηγία αποτελεί επίσης μία από τις έξι οδηγίες της ΕΕ για τα δικονομικά δικαιώματα. Τα κράτη μέλη όφειλαν μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο έως τις 5 Μαΐου 2019.
Επειδή οι ελληνικές αρχές δεν τήρησαν την αρχική προθεσμία, η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει, αποστέλλοντας προειδοποιητική επιστολή τον Ιούλιο του 2019. Η Ελλάδα έχει πλέον προθεσμία τεσσάρων μηνών για να απαντήσει στην αιτιολογημένη γνώμη και να λάβει τα κατάλληλα μέτρα. Εάν δεν συμμορφωθεί με την ενωσιακή νομοθεσία, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ.