ΑΠΟΦΑΣΗ
Vardosanidze κατά Γεωργίας της 07.05.2020 (αρ. 43881/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Θάνατος από δηλητηρίαση μετά από εσφαλμένη εγκατάσταση θερμοσίφωνα φυσικού αερίου. Δικαίωμα στη ζωή. Ουσιαστικό και διαδικαστικό σκέλος. Θετικές υποχρεώσεις του κράτους για την προστασία του δικαιώματος στη ζωή.
Ο θάνατος του γιου της προσφεύγουσας προήλθε από δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μετά την επανασύνδεση εσφαλμένα εγκατεστημένου θερμοσίφωνα στην παροχή φυσικού αερίου, παρά την προειδοποίηση κινδύνου της εταιρείας φυσικού αερίου. Κινήθηκε ποινική έρευνα.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε, ότι παρότι δεν φαίνεται να τηρήθηκαν οι κανόνες ασφαλείας και υπήρχαν ελλείψεις όσον αφορά την περιοδικότητα των ελέγχων ασφαλείας εκ μέρους των αρχών, ο θερμοσίφωνας είχε επανασυνδεθεί απρόσεκτα από τον αποβιώσαντα γιο της προσφεύγουσας, με αποτέλεσμα το θανατηφόρο ατύχημα. Επομένως, οι ιδιαιτερότητες της υπόθεσης δεν θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παραβίαση των υποχρεώσεων του κράτους σύμφωνα με το ουσιαστικό σκέλος του δικαιώματος στη ζωή (άρθρο 2). Επίσης, το κύριο συμπέρασμα της εγχώριας ποινικής έρευνας δεν ήταν αυθαίρετο και επομένως δεν διαπιστώθηκε παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
Άρθρο 38
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Τον Ιούνιο του 2007, οι τεχνικοί μίας εταιρείας φυσικού αερίου στην Γεωργία ανακάλυψαν, κατά τη διάρκεια ενός ελέγχου ασφαλείας, ότι ένας θερμοσίφωνας με φυσικό αέριο δεν είχε εγκατασταθεί σωστά στο διαμέρισμα του γιου της προσφεύγουσας και ότι είχε αποσυνδεθεί από το σωλήνα αερίου.
Τον Απρίλιο του 2008 ο γιος της προσφεύγουσας βρέθηκε νεκρός στο σπίτι. Ιατροδικαστική εξέταση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι απεβίωσε εξαιτίας δηλητηρίασης από το μονοξείδιο του άνθρακα.
Περίπου 10 μήνες νωρίτερα, επιθεωρητές φυσικού αερίου είχαν πραγματοποιήσει έλεγχο ασφαλείας στο διαμέρισμα του γιου της προσφεύγουσας και ανακάλυψαν ότι ο θερμοσίφωνας με αέριο δεν είχε εγκατασταθεί σωστά. Σύμφωνα με την έκθεση επιθεώρησης οι επιθεωρητές είχαν αποσυνδέσει το θερμοσίφωνα, σφράγισαν το μετρητή αερίου και παρείχαν στον κάτοικο τις αναγκαίες οδηγίες.
Στο πλαίσιο της επακόλουθης ποινικής έρευνας για το θάνατο, οι επιθεωρητές δήλωσαν ότι είχαν προειδοποιήσει το γιο της προσφεύγουσας για τους κινδύνους που συνδέονται με τη χρήση ενός τέτοιου θερμοσίφωνα και ότι αυτός δεν πρέπει να συνδεθεί ξανά. Αργότερα διευκρίνισαν επίσης ότι υπήρχε απαγόρευση εγκατάστασης θερμοσίφωνα με φυσικό αέριο σε κτίρια με πέντε ή περισσότερους ορόφους, όπως το κτίριο που ήταν το διαμέρισμα που ενοικίαζε ο γιος της προσφεύγουσας, καθώς δεν είχαν συστήματα καμινάδας και δεν μπορούσαν να αεριστούν επαρκώς.
Η έρευνα περατώθηκε τον Οκτώβριο του 2009, καταλήγοντας ότι ο θάνατος ήταν τυχαίος. Τα εθνικά δικαστήρια επικύρωσαν την διάταξη του Εισαγγελέα να περατώσει την προκαταρκτική εξέταση και να θέσει την υπόθεση στο αρχείο, διαπιστώνοντας ότι ο θερμοσίφωνας είχε επανασυνδεθεί απρόσεκτα στην παροχή φυσικού αερίου από τον γιο της προσφεύγουσας, με αποτέλεσμα το θανατηφόρο ατύχημα.
Στηριζόμενη στο άρθρο 2 (δικαίωμα στη ζωή), η προσφεύγουσα παραπονέθηκε ότι η κυβέρνηση της Γεωργίας γνώριζε ότι υπήρχε ένα συστημικό πρόβλημα δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα και θα έπρεπε να είχε λάβει μέτρα για την προστασία της ζωής του γιου της και ότι η έρευνα για το θάνατό του δεν ήταν αποτελεσματική.
Ισχυρίστηκε επίσης σύμφωνα με το άρθρο 38 (υποχρέωση παροχής των απαραίτητων διευκολύνσεων για την εξέταση της υπόθεσης) ότι η κυβέρνηση δεν κατάφερε να υποβάλει κρίσιμα έγγραφα από τον φάκελο της ποινικής υπόθεσης κατά τη διαδικασία ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 2
(α) Ουσιαστική πτυχή : Ο πυρήνας της καταγγελίας της προσφεύγουσας αφορούσε την εικαζόμενη ανεπάρκεια του κανονιστικού πλαισίου όσον αφορά την ασφαλή χρήση οικιακών συσκευών που λειτουργούν με φυσικό αέριο, στο πλαίσιο των θετικών υποχρεώσεων της κυβέρνησης σχετικά με επικίνδυνες δραστηριότητες που ενέχουν εγγενή κίνδυνο για τη ζωή.
Δεν αμφισβητήθηκε ότι ο γιος της προσφεύγουσας πέθανε ως αποτέλεσμα δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα που εκπέμπεται από εσφαλμένα εγκατεστημένο θερμοσίφωνα με αέριο. Αντιθέτως, τα μέρη διαφώνησαν ως προς το κατά πόσον η εθνική νομοθεσία περιείχε επαρκείς εγγυήσεις για τη διαφύλαξη της ζωής του, σχετικά με τους συγκεκριμένους κανονισμούς που είχαν θεσπιστεί για την αποτροπή ατυχημάτων που σχετίζονται με τη χρήση οικιακών συσκευών που λειτουργούν με φυσικό αέριο και ως προς την ευθύνη να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με αυτούς τους κανονισμούς. Παρότι το ΕΔΔΑ σημείωσε τις στατιστικές πληροφορίες σχετικά με τον υψηλό αριθμό περιστατικών που σχετίζονται με δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα στην πόλη της Τιφλίδας, το καθήκον του Δικαστηρίου δεν ήταν να προβεί σε μια αφηρημένη αξιολόγηση του εφαρμοστέου ρυθμιστικού πλαισίου, αλλά να καθορίσει εάν ο τρόπος με τον οποίο είχε εφαρμοστεί ή επηρεάσει τον γιο της προσφεύγουσας είχε προκαλέσει παραβίαση της Σύμβασης.
Υπήρχαν διάφοροι κανονισμοί κατά τη διάρκεια του περιστατικού που απαγόρευαν την εγκατάσταση θερμοσίφωνα σε χώρους που δεν ήταν εξοπλισμένοι με επαρκή συστήματα εξαερισμού, όπως της προσφεύγουσας. Αυτοί οι κανόνες ασφαλείας αποσκοπούσαν στην αποφυγή της συσσώρευσης καυσαερίων μέσα σε χώρους κατοικίας για τη διαφύλαξη της ζωής και της υγείας του πληθυσμού, και φαινόταν λογικοί. Αντίθετα, αναφορικά με την εποπτεία της συμμόρφωσης με τους κανόνες αυτούς, η νομοθεσία που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο δεν καθόριζε πόσο συχνά η εταιρεία φυσικού αερίου έπρεπε να πραγματοποιεί ελέγχους ασφαλείας και μόνο αργότερα είχαν εισαχθεί σχετικές τροποποιήσεις για την αντιμετώπιση του θέματος.
Επιπλέον, η εγχώρια νομοθεσία δεν φαίνεται να απαιτεί να δίδεται γραπτή προειδοποίηση σε κάτοικο διαμερίσματος όταν διαπιστωθεί παραβίαση ενός κανόνα ασφαλείας. Παρ ‘όλα αυτά, αυτές οι ελλείψεις δεν ήταν επαρκείς για να καταστεί υπεύθυνη η Κυβέρνηση και υπόλογη για την αποτροπή του θανάτου του γιου της προσφεύγουσας.
Συγκεκριμένα, μολονότι δεν φαίνεται να τηρήθηκαν οι κανόνες ασφαλείας και υπήρχαν ελλείψεις όσον αφορά την περιοδικότητα των ελέγχων ασφαλείας και τον τρόπο κοινοποίησης στα ενδιαφερόμενα άτομα, το Δικαστήριο επέστησε ιδιαίτερη προσοχή στο αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η παραβίαση των σχετικών κανόνων ασφαλείας είχε πράγματι ανακαλυφθεί από την εταιρεία φυσικού αερίου πριν από το θάνατο του γιου της προσφεύγουσας, και ο θερμοσίφωνας είχε αποσυνδεθεί και παρόλα αυτά επανασυνδέθηκε από τον γιο της.
Στο πλαίσιο αυτό, η θετική υποχρέωση βάσει του άρθρου 2 δεν θα μπορούσε να επιβάλει υπερβολική επιβάρυνση στις αρχές, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως την απρόβλεπτη ανθρώπινη συμπεριφορά. Ο γιος της προσφεύγουσας έχει προειδοποιηθεί, ακόμη και αν ήταν προφορικά, να μη χρησιμοποιεί το θερμοσίφωνα. Η μετέπειτα απόφασή του να αναλάβει τον θανατηφόρο κίνδυνο με την επανασύνδεση της συσκευής στην παροχή φυσικού αερίου δεν φαινόταν λογική, ειδικά εν όψει της ευρείας γνώσης σχετικά με τους συνδεόμενους κινδύνους. Επομένως, οι ιδιαίτερες περιστάσεις της υπόθεσης δεν θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παραβίαση των υποχρεώσεων του κράτους σύμφωνα με το άρθρο 2.
(β) Διαδικαστική πτυχή. Το κύριο συμπέρασμα της εγχώριας ποινικής έρευνας για το θάνατο του γιου της προσφεύγουσας – ότι ο θάνατός του προέκυψε από ατύχημα μετά την επανασύνδεση του θερμοσίφωνα αντίθετα με την προειδοποίηση της εταιρείας φυσικού αερίου – και που επιβεβαίωσαν τα εγχώρια δικαστήρια, δεν εμφανίστηκε αυθαίρετο και, υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης, δεν υπήρχε ζήτημα βάσει του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2.
Συμπέρασμα : δεν διαπιστώθηκε καμία παραβίαση (ομόφωνα).
Το Δικαστήριο διαπίστωσε επίσης ότι δεν υπήρξε παράβαση του άρθρου 38 της ΕΣΔΑ, καθώς η κυβέρνηση είχε παράσχει τα έγγραφα που ζήτησε η προσφεύγουσα (επιμέλεια echrcaselaw.com).