Του Παναγιώτη Στάθη
Αύξηση του πλαισίου των ποινών για υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, όταν αυτά διαπράττονται ενώπιον ανηλίκων παιδιών, φέρνει η το Υπουργείο Δικαιοσύνης, στο νομοσχέδιο που πρόκειται να παρουσιαστεί σύντομα για την επιτάχυνση της Δικαιοσύνης και άλλες διατάξεις. Σύμφωνα με πληροφορίες μεταξύ των αλλαγών σχεδιάζονται και τουλάχιστον 20 τροποποιήσεις- προσθήκες στον ειδικό νόμο που αφορά στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Ένας νόμος ο οποίος χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα τα χρόνια κατά τη διάρκεια και μετά τον κορονοϊό.
Οι αλλαγές
Σχεδιάζεται να αυξηθεί το πλαίσιο της τέλεσης αδικήματος ενδοοικογενειακής όταν γίνεται ενώπιον ανηλίκου από ένα έτος σε δύο. Και προστίθενται νέα αδικήματα όταν αυτά τελούνται ενώπιον ανηλίκου, η παράνομη βία, η απειλή, η προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας, με πλημμεληματικές ποινές έως 5 έτη φυλάκιση : “Αν η πράξη της πρώτης παραγράφου τελέσθηκε σε βάρος εγκύου ή σε βάρος μέλους της οικογένειας το οποίο, από οποιαδήποτε αιτία, είναι ανίκανο να αντισταθεί ή αν η πράξη τελέσθηκε ενώπιον ανήλικου μέλους της οικογένειας, τιμωρείται με φυλάκιση, τουλάχιστον, δύο ετών”.
“Η τέλεση ποινικών αδικημάτων ενώπιον των ανηλίκων πλήττει σφόδρα την ψυχολογία τους επομένως σαφώς και θα πρέπει να υπάρξει μία προστασία”, σημειώνει ο ποινικολόγος Κων/νος Γώγος, αλλά επισημαίνει πως “απαιτείται προσοχή καθώς ο ειδικός νόμος περί αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής δε μπορεί να έχει ως ανώτατο όριο ποινής σε όλα σχεδόν τα αδικήματα πλημμεληματικής φύσεως το ανώτατο κατά τον ΠΚ όριο, ήτοι τα πέντε έτη. Δε μπορεί να είναι ο κανόνας αλλά η εξαίρεση”.
Διεύρυνση
Παράλληλα διευρύνεται το πλαίσιο εφαρμογής του νόμου αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας επιτρέποντας πλέον την εφαρμογή του και σε περιπτώσεις πλέον του οικογενειακού περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα, εισάγεται διάταξη σύμφωνα με την οποία πλέον εμπίπτουν στο νόμο περί ενδοοικογενειακής και “σε βάρος προσώπου που δέχεται τις υπηρεσίες φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας στον οποίο ο δράστης εργάζεται”. Το αδίκημα προφανώς αφορά δομές φιλοξενίας ή φροντίδας ατόμων. Ο κ.Γώγος εφιστά πάντως την προσοχή στον κίνδυνο μια διασταλτική ερμηνεία να οδηγήσει σε αντικρουόμενα νομολογιακά αποτελέσματα όπου ο ένας δράστης θα τιμωρείται μέσα στο πλαίσιο του νόμου ενδοοικογενειακής βίας και ο άλλος με καλύτερους όρους, αυτούς του ποινικού δικαίου.
Με το νομοσχέδιο εισάγονται δύο επιπλέον αδικήματα σε αυτά που ήδη προέβλεπε ο νόμος αυτό του βιασμού και της κατάχρησης σε ανηλικότητα, ενώ πλέον συμπεριλαμβάνει πλην της σωματικής βίας και την ψυχολογική: “Επί ασκήσεως σωματικής ή ψυχολογικής βίας σε βάρος ανηλίκου, στο πλαίσιο της ανατροφής του, εφαρμόζεται το άρθρο 1532 του Αστικού Κώδικα. “Η 30ή Απριλίου κάθε χρόνου ορίζεται ως ημέρα κατά της σωματικής τιμωρίας ανηλίκων”.
Ο ποινικολόγος εξηγεί ότι μεν “η ψυχολογική βία αποτελεί και αυτή ένα ουσιαστικό πλαίσιο της καθημερινότητας εντός της οικογενείας και σαφώς απαιτείται έννομη προστασία, ωστόσο, η εισαγωγή απλώς της λέξης “ψυχολογική” χωρίς να εξειδικεύονται τα όριά της στο νόμο υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσει σε ποινικοποίηση της καθημερινότητας των γονέων και θα οδηγήσει σε καταδίκες γονείς που απλά επεδίωκαν να νουθετήσουν και να παιδαγωγήσουν τα παιδιά τους”. Ζητεί δηλαδή σαφή ορισμό του τι συνιστά ψυχολογική βία μέσα στο πλαίσιο μίας ενδοοικογενειακής σχέσης.
Αποζημίωση από το δημόσιο
Παράλληλα αυξάνει το ποσό της ηθικής βλάβης προς το θύμα από τα 1.000 ευρώ στα 2.000 ευρώ ως ελάχιστο όριο και επίσης το Ελληνικό Δημόσιο υποκαθίσταται στην αποζημίωση του θύματος όταν ο θύτης έχει πρόδηλη οικονομική αδυναμία: Σε περίπτωση που αποδεδειγμένα προκύπτει, πως τόσο το πρόσωπο στο οποίο αποδίδεται η τέλεση του εγκλήματος, όσο και το θύμα, βρίσκονται σε πρόδηλη οικονομική αδυναμία, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να αποζημιωθεί το θύμα σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο και υφίσταται η ανάγκη μετεγκατάστασης του θύματος και των ανήλικων τέκνων του σε ασφαλές περιβάλλον και κάλυψης βασικών βιοτικών αναγκών τους, προβλέπεται η καταβολή εφάπαξ ποσού αποζημίωσης προς το θύμα, η οποία καταβάλλεται δίχως καθυστέρηση από την Ελληνική Αρχή Αποζημίωσης του άρθρου 1 του Ν.3811/2009 κατόπιν αίτησης του θύματος με αναλογική εφαρμογή των διατάξεων του ανωτέρου νόμου”.
Επίσης, δίνεται πλέον η δυνατότητα πλην του Εισαγγελέα και στους ανακριτικούς υπαλλήλους να διερευνήσουν τη δυνατότητα ποινικής διαμεσολάβησης ώστε να δοθεί η δυνατότητα μείωσης των υποθέσεων με ποινική διαμεσολάβηση και την αποφυγή της αυτόφωρης διαδικασίας, ενώ πλέον οι ιδιώτες “μπαίνουν” στους περιοριστικούς όρους.
Έτσι επιτρέπεται μέχρι και σήμερα η επιβολή περιοριστικών όρων έως την εκδίκαση της υπόθεσης. Μέσα σε αυτούς τους όρους συμπεριλαμβάνεται και η δυνατότητα του δικαστικού συμβουλίου να εμπιστευτεί συμβούλους, ψυχιάτρους, ψυχολόγους κτλ για την επιβολή, άρση κτλ των περιοριστικών όρων πάντοτε όμως από δημόσιο φορέα υγείας. Πλέον δίνεται η δυνατότητα οι επιστήμονες αυτοί να προέρχονται και από ιδιωτικό φορέα υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας.