ΑΠΟΦΑΣΗ
Gilanov κατά Δημοκρατίας της Μολδαβίας της 13.09.2022 (αρ. προσφ. 44719/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο προσφεύγων, Γεωργιανός υπήκοος, έφτασε στη Μολδαβία το 2000 και έλαβε άδεια διαμονής στη χώρα. Αποχώρησε επίσημα το 2006. Το 2007 κινήθηκε ποινική έρευνα για εικαζόμενη απάτη που διέπραξε ο προσφεύγων κατά τη διάρκεια εργασίας του σε ένα ίδρυμα για πολιτιστικές ανταλλαγές με τη Βόρεια Κορέα. Εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης και το δικαστήριο της Μολδαβίας διέταξε την κράτησή του για 30 ημέρες, αρχής γενομένης από τη στιγμή της σύλληψής του. Ο προσφεύγων συνελήφθη από τις αρχές της Λευκορωσίας τον Μάιο του 2010 και κρατήθηκε εκεί για αρκετούς μήνες. Εκδόθηκε στη Μολδαβία τον Δεκέμβριο του 2010. Η κράτησή του παρατάθηκε εν αναμονή της δίκης και καταδικάστηκε το 2014. Η απόφαση στη συνέχεια ακυρώθηκε και παραπέμφθηκε για επανεξέταση.
Επικαλούμενος το άρθρο 5 §§ 1, 3, 4 (δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια), ο προσφεύγων κατήγγειλε, ειδικότερα, ότι η κράτησή του διατάχθηκε και πραγματοποιήθηκε βάσει εκπρόθεσμης δικαστικής παραγγελίας, ότι η παραγγελία δεν ήταν επαρκώς αιτιολογημένη και ότι εκδόθηκε χωρίς να εκπροσωπηθεί από δικηγόρο της επιλογής του.
Ο προσφεύγων είχε υποστηρίξει ότι η κράτησή του στη Λευκορωσία για περισσότερες από 30 ημέρες δεν είχε ληφθεί υπόψη για τον υπολογισμό της περιόδου ισχύος της απόφασης για την κράτησή του. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η πρακτική των εθνικών δικαστηρίων να υπολογίζουν την έναρξη της περιόδου «κράτησης» από τη στιγμή που ένα άτομο στερούνταν της ελευθερίας του από τις εθνικές αρχές (δηλαδή από τη στιγμή της έκδοσης στην παρούσα υπόθεση) ήταν σύμφωνη με τις απαιτήσεις του άρθρου 5 § 1 της ΕΣΔΑ.
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου δεν διαπίστωσε παραβίαση της προσωπικής ελευθερίας.
Ωστόσο, το Δικαστήριο έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 § 3, λόγω του ότι η απόφαση του εσωτερικού δικαστηρίου που διέταξε την κράτηση του προσφεύγοντος εν αναμονή της δίκης ήταν στερεότυπη και αφηρημένη. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε, επίσης, παραβίαση του άρθρου 5 § 4, διότι η απόφαση σχετικά με την έφεση του προσφεύγοντος κατά του διατάγματος κράτησης ελήφθη ελλείψει δικηγόρου της επιλογής του.
Επιδίκασε στον προσφεύγοντα 3.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 650 ευρώ για έξοδα.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 5 παρ. 1
Άρθρο 5 παρ. 3
Άρθρο 5 παρ. 4
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Michael Gilanov, είναι Γεωργιανός υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1959 και επί του παρόντος βρίσκεται υπό το καθεστώς εποπτείας των δικαστηρίων στο Chişinău.
Το 2000 ο προσφεύγων έφτασε στη Δημοκρατία της Μολδαβίας και έλαβε προσωρινή άδεια διαμονής, η οποία ανανεωνόταν κάθε τρεις μήνες και στη συνέχεια μία φορά το χρόνο. Κατά την είσοδό του στη Μολδαβία δήλωσε στα σχετικά έγγραφα ως μόνιμη κατοικία του διεύθυνση στη Τιφλίδα της Γεωργίας. Ενώ βρισκόταν στη Δημοκρατία της Μολδαβίας, ο προσφεύγων άνοιξε ένα ίδρυμα για πολιτιστικές ανταλλαγές με τη Βόρεια Κορέα. Σύμφωνα με τον ίδιο, το 2006 αποχώρησε από το ίδρυμα και έφυγε επίσημα από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, ταξιδεύοντας στη Βόρεια Κορέα και στη συνέχεια στη Γεωργία. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο εξωτερικό, ο προσφεύγων συνέχισε να πληρώνει τους λογαριασμούς για το διαμέρισμά του στην Τιφλίδα και κανόνισε να του αποσταλεί όλη η αλληλογραφία που έφτανε εκεί. Η Κυβέρνηση επιβεβαίωσε ότι το 2006 ο προσφεύγων έφυγε επίσημα από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας. Σε άγνωστη ημερομηνία εισήλθε στη Λευκορωσία. Το 2007 κινήθηκε έρευνα για φερόμενη απάτη που διέπραξε. Την 1η Οκτωβρίου 2007 το Περιφερειακό Δικαστήριο Buiucani εξέτασε αίτημα του εισαγγελέα να διατάξει την κράτηση του προσφεύγοντα εν αναμονή της δίκης για 30 ημέρες, κυρίως λόγω του φόβου φυγής του. Το δικαστήριο διόρισε δικηγόρο νομικής βοήθειας από το κράτος για να τον εκπροσωπήσει. Ο δικηγόρος ζήτησε από το δικαστήριο να απορρίψει το αίτημα του εισαγγελέα λόγω της απουσίας αποδεικτικών στοιχείων ότι ο προσφεύγων είχε ενημερωθεί για την ποινική διαδικασία που κινήθηκε εναντίον του. Στην απόφασή του της 1ης Οκτωβρίου 2007, το δικαστήριο διέταξε την κράτηση του προσφεύγοντος για 30 ημέρες, σημειώνοντας ότι η περίοδος αυτή θα άρχιζε από τη στιγμή της σύλληψής του. Βάσει της απόφασης της 1ης Οκτωβρίου 2007, ο προσφεύγων συνελήφθη προσωρινά από τις αρχές της Λευκορωσίας στις 9 Μαΐου 2010 κατόπιν αιτήματος των αρχών της Μολδαβίας. Σύμφωνα με την απόφαση του αρχηγού του περιφερειακού αστυνομικού τμήματος του Μινσκ, της ίδιας ημέρας, ο προσφεύγων καταζητήθηκε από το Επαρχιακό Δικαστήριο Buiucani της Μολδαβίας, το οποίο εφάρμοσε ως προς αυτόν το προληπτικό μέτρο της σύλληψης, σύμφωνα με το ένταλμα σύλληψης της 1 Οκτωβρίου 2007.
Το 2010 ο προσφεύγων προσέλαβε δικηγόρο, ο οποίος άσκησε έφεση κατά της απόφασης της 1 Οκτωβρίου 2007. Ωστόσο μετά από αρκετές ενδιάμεσες διαδικασίες, στις 9 Ιουλίου 2010 το Εφετείο του Κισινάου απέρριψε την έφεσή του ως αβάσιμη. Σημείωσε ότι η έφεση είχε κατατεθεί από τον δικηγόρο του και σημείωσε περαιτέρω τη συμμετοχή στην ακρόαση δικηγόρου που είχε ορίσει το δικαστήριο. Δεν δόθηκε καμία αιτιολογία στην απόφαση για την αντικατάσταση του δικηγόρου του προσφεύγοντος. Το δικαστήριο έδωσε ουσιαστικά τους ίδιους λόγους για την κράτηση του προσφεύγοντος με αυτούς που αναφέρονται στην απόφαση της 1 Οκτωβρίου 2007. Απέρριψε τα επιχειρήματα που προέβαλε ο δικηγόρος του προσφεύγοντος, σημειώνοντας ότι «δεν είχαν καμία πραγματική και νομική βάση», χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες. Διατήρησε την απόφαση του κατώτερου δικαστηρίου που διέταξε την κράτηση του προσφεύγοντος για 30 ημέρες και δεν διέταξε καμία παράταση αυτής της κράτησης.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Ο προσφεύγων είχε υποστηρίξει ότι η κράτησή του στη Λευκορωσία για περισσότερες από 30 ημέρες δεν είχε ληφθεί υπόψη για τον υπολογισμό της περιόδου ισχύος της διαταγής για την κράτησή του.
Η απόφαση του εσωτερικού δικαστηρίου για τη σύλληψη του προσφεύγοντος ανέφερε την ισχύ της για 30 ημέρες από την ημερομηνία σύλληψης. Κατά την άποψη του προσφεύγοντος, αυτό υπονοούσε ότι είχε λήξει ένα μήνα αφότου είχε στερηθεί την ελευθερία του στη Λευκορωσία. Η κυβέρνηση είχε υποστηρίξει ότι η συνήθης πρακτική των δικαστηρίων ήταν να θεωρούν την ημερομηνία της πραγματικής κράτησης από τις αρχές της Μολδαβίας ως την έναρξη της κράτησης η οποία επικυρώθηκε με απόφαση για την κράτηση που εκδόθηκε από δικαστήριο της Μολδαβίας, ανεξάρτητα από τη διάρκεια των διαδικασιών έκδοσης. Αυτή η ερμηνεία είχε υποστηριχθεί σιωπηρά από το εφετείο όταν απέρριψε την έφεση του προσφεύγοντος κατά της δικαστικής παραγγελίας και ήταν εύλογη και πρακτική. Έλαβε υπόψη την ιδιαίτερη δυσκολία των εθνικών δικαστηρίων – προτού μπορέσουν να ανακρίνουν απευθείας το άτομο – να επαληθεύσουν στοιχεία όπως ο χαρακτήρας, τα ήθη, τα περιουσιακά του στοιχεία, τους δεσμούς με το κράτος στο οποίο διωκόταν και τις διεθνείς επαφές του.
Η αποδοχή των θέσεων του προσφεύγοντος θα σήμαινε επίσης ότι τα δικαστήρια της Μολδαβίας θα έπρεπε να παρατείνουν το ένταλμα σύλληψης – και πάλι χωρίς να εξετάσουν ποτέ το εμπλεκόμενο πρόσωπο – σε τακτά χρονικά διαστήματα. Επιπλέον, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τη νομοθεσία της Μολδαβίας, ένα άτομο μπορούσε να τεθεί υπό κράτηση έως ότου εκκρεμεί δίκη για μέγιστο διάστημα 12 μηνών, σε περίπτωση οποιασδήποτε διαδικασίας έκδοσης που υπερέβαινε την περίοδο αυτή, οι αρχές της Μολδαβίας θα έπρεπε να ζητήσουν από τις αρχές του κράτους στο οποίο το άτομο κρατούνταν εν αναμονή της έκδοσης για την απελευθέρωσή του, χωρίς τα δικαστήρια να έχουν ποτέ τη δυνατότητα να τον ανακρίνουν. Μόνο όταν οι αρχές του κράτους είχαν υπό τον έλεγχό τους τον προσφεύγοντα, μπορούσαν να έχουν αναλάβει όλο το φάσμα των υποχρεώσεών τους απέναντί του στο πλαίσιο της προσωρινής κράτησής του.
Συνεπώς, η πρακτική των εθνικών δικαστηρίων να υπολογίζουν για έναρξη της περιόδου «κράτησης» το χρονικό σημείο που ένα άτομο στερούνταν της ελευθερίας του από τις εθνικές αρχές (δηλαδή από τη στιγμή της έκδοσης στην παρούσα υπόθεση) ήταν σύμφωνη με τις απαιτήσεις του άρθρου 5 § 1 της ΕΣΔΑ.
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου δεν διαπίστωσε παραβίαση αυτής της διάταξης.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 § 3, λόγω του ότι η απόφαση του εσωτερικού δικαστηρίου που διέταξε την κράτηση του προσφεύγοντος εν αναμονή της δίκης ήταν στερεότυπη και αφηρημένη. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε, επίσης, παραβίαση του άρθρου 5 § 4, διότι η απόφαση σχετικά με την έφεση του προσφεύγοντος κατά του διατάγματος κράτησης ελήφθη ελλείψει δικηγόρου της επιλογής του.
Δίκαιη Ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο επιδίκασε στον προσφεύγοντα 3.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 650 ευρώ για έξοδα (επιμέλεια: echrcaselaw.com).