ΑΡΙΘΜΟΣ 957/2021
ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ
– Δήμευση. Πρόληψη νομιμοποίησης παράνομων εσόδων.
– Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 68 ΠΚ, που αντικατέστησε την όμοια διάταξη του άρθρου 76 παρ. 2 του προϊσχύσαντος ΠΚ, “Δήμευση δεν επιβάλλεται, όταν το δικαστήριο, αυτεπαγγέλτως ή μετά από αίτημα διαδίκου ή τρίτου, κρίνει ότι αυτή είναι στη συγκεκριμένη περίπτωση δυσανάλογη, όπως όταν υπάρχει κίνδυνος να αποστερήσει τον καταδικασθέντα ή τρίτο, ιδίως την οικογένειά τους, από πράγμα που εξυπηρετεί τον αναγκαίο βιοπορισμό τους ή να προκαλέσει σε αυτούς υπέρμετρη και ανεπανόρθωτη βλάβη. Στις περιπτώσεις του προηγούμενου εδαφίου, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ανάλογα περιορισμένη δήμευση ή να επιβάλει χρηματική ποινή, σύμφωνα με την παράγραφο 4.”.
– Σύμφωνα δε τις διατάξεις του άρθρου 46 του Ν. 3691/2008 “Πρόληψη νομιμοποίησης παράνομων εσόδων”, όπως το δεύτερο εδάφιο της παρ.1 προστέθηκε με το άρθρο 7 παρ. 2 Ν. 4478/2017 (ΦΕΚ Α 91/23.6.2017) “1. Τα περιουσιακά στοιχεία που αποτελούν προϊόν βασικού αδικήματος ή των αδικημάτων του άρθρου 2 ή που αποκτήθηκαν αμέσως ή εμμέσως από προϊόν τέτοιων αδικημάτων ή τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ή προορίζονταν να χρησιμοποιηθούν προς τέλεση αυτών των αδικημάτων, κατάσχονται και, εφόσον δεν συντρέχει περίπτωση αποδόσεως τους στον ιδιοκτήτη κατά την παρ. 2 του άρθρου 310 και του τελευταίου εδαφίου του άρθρου 373 Κ.Π.Δ., δημεύονται υποχρεωτικά με την καταδικαστική απόφαση. Σε περίπτωση ανάμειξης του προϊόντος του αδικήματος με περιουσία που προέρχεται από νόμιμες πηγές, η κατάσχεση και η δήμευση επιβάλλονται μέχρι του ποσού της αξίας του προϊόντος αυτού …. 2. Σε περίπτωση που η περιουσία ή το προϊόν κατά την παράγραφο 1 δεν υπάρχει πλέον, δεν έχει βρεθεί ή δεν είναι δυνατόν να κατασχεθεί, κατάσχονται και δημεύονται υπό τους όρους της παραγράφου 1 περιουσιακά στοιχεία ίσης αξίας προς εκείνη της προαναφερθείσας περιουσίας ή του προϊόντος κατά το χρόνο της καταδικαστικής απόφασης, όπως την προσδιορίζει το δικαστήριο. Το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει και χρηματική ποινή μέχρι του ποσού της αξίας της περιουσίας ή του προϊόντος, αν κρίνει ότι δεν υπάρχουν πρόσθετα περιουσιακά στοιχεία προς δήμευση ή τα υπάρχοντα υπολείπονται της αξίας της περιουσίας ή του προϊόντος…”.
Οι ως άνω διατάξεις διαλαμβάνονται και στο άρθρο 40 του ισχύοντος Ν. 4557/2018, όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 7 Ν. 4816/2021, στο τελευταίο εδ. της πρώτης παραγράφου του οποίου περιέχεται διάταξη όμοια με αυτήν της προαναφερθείσας διάταξης του άρθρου 68 παρ.2 ΠΚ (και 76 προηγούμενου ΠΚ) και συγκεκριμένα ορίζεται ότι “Δήμευση δεν επιβάλλεται όταν το δικαστήριο, αυτεπαγγέλτως ή μετά από αίτημα διαδίκου ή τρίτου, κρίνει ότι αυτή είναι στη συγκεκριμένη περίπτωση δυσανάλογη, όπως όταν υπάρχει κίνδυνος να αποστερήσει τον καταδικασθέντα ή τρίτο, ιδίως την οικογένειά τους, από πράγμα που εξυπηρετεί τον αναγκαίο βιοπορισμό τους ή να προκαλέσει σε αυτούς υπέρμετρη και ανεπανόρθωτη βλάβη. Στις περιπτώσεις του προηγούμενου εδαφίου, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει αναλόγως περιορισμένη δήμευση ή χρηματική ποινή, σύμφωνα με την παρ. 2”.
Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει ότι το δικαστήριο με την καταδικαστική του απόφαση διατάσσει υποχρεωτικά και τη δήμευση των περιουσιακών στοιχείων που αποτελούν προϊόν βασικού αδικήματος ή των αδικημάτων του άρθρου 2 του Ν. 3691/2008 ή που αποκτήθηκαν αμέσως ή εμμέσως από προϊόν τέτοιων αδικημάτων κλπ και σε περίπτωση που η περιουσία δεν υπάρχει πλέον, προσδιορίζει την αξία της και διατάσσει την κατάσχεση και δήμευση περιουσιακών στοιχείων ίσης αξίας και μπορεί να επιβάλλει και χρηματική ποινή μέχρι του ποσού της αξίας της περιουσίας (ΑΠ 1308/2019).