Σε ένα τροχαίο σε σημείο όπου δεν υπάρχει η κατάλληλη σήμανση ο εκ δεξιών οδηγός μπορεί να θεωρηθεί συνυπεύθυνος σε περίπτωση που δεν οδηγεί με σύνεση.
Σύμφωνα με την Επιθεώρηση Συγκοινωνιακού Δικαίου, Τροχαίου και Ασφαλιστικού Δικαίου:
Στις άνευ σημάνσεως διασταυρώσεις η προτεραιότητα ανήκει στον εκ δεξιών. Όμως δεν αποκλείεται να κριθεί συνυπαίτιος και ο εκ δεξιών προερχόμενος οδηγός, ο οποίος πλησιάζοντας σε ισόπεδο κόμβο, αν και έχει προτεραιότητα, κατά παράβαση των ως άνω διατάξεων των άρθρων 12 και 19 ΚΟΚ, δεν οδηγεί το όχημά του με σύνεση και τεταμένη την προσοχή του, ρυθμίζοντας την ταχύτητά του, ώστε να αποφύγει τυχόν ατύχημα επί του κόμβου. Επομένως, η προτεραιότητα του εκ δεξιών κινουμένου δεν είναι απόλυτη, δηλαδή δεν του ανήκει σε οποιαδήποτε απόσταση από της διασταυρώσεως και αν ευρίσκεται την στιγμή της προβολής του εξερχόμενου εκ της δευτερεύουσας οδού αυτοκινήτου. Και τούτο γιατί είναι προφανές, ότι κάποτε δικαιούται να διέλθει από τη διασταύρωση και ο εξ αριστερών κινούμενος οδηγός, όταν δηλαδή μετά από έλεγχο θα διαπιστώσει ότι η διασταύρωση είναι ελεύθερη.
Εν προκειμένω αναιρείται κατ΄άρθρ. 559 αρ.19 ΚΠολΔ Εφετειακή απόφαση που έκρινε αποκλειστικά υπαίτιο του ενδίκου ατυχήματος τον εξ αριστερών κινούμενο οδηγό της μοτοσικλέτας, διότι παραβίασε την εκ δεξιών προτεραιότητα του οδηγού του ΙΧΕ οχήματος που εξήρχετο από πλακόστρωτη οδό (παράβαση άρθρου 26 παρ. 5 ΚΟΚ. Κρίνοντας έτσι το Εφετείο παραβίασε εκ πλαγίου ουσιαστικού κανόνα δικαίου διατάξεις των άρθρων 19 παρ. 3, 12 παρ. 1 και 26 παρ. 5 του Ν. 2696/1999, με εσφαλμένη υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών, που δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν, στους ανωτέρω κανόνες δικαίου, που εφάρμοσε, με ανεπαρκείς αιτιολογίες, ως προς το ουσιώδες ζήτημα της υπαιτιότητας – συνυπαιτιότητας, με συνέπεια να υπάρχουν αμφιβολίες, εάν συνέτρεχαν οι νόμιμες προϋποθέσεις για την εφαρμογή των ανωτέρω κανόνων δικαίου. Ειδικότερα δεν αναφέρεται εάν η οδηγός του ΙΧΕ ανέκοψε ή μείωσε την ταχύτητά της, ενόψει μάλιστα και της προς την πορεία της ύπαρξης κρασπέδου που υπάρχει στη συμβολή της με την κάθετο οδό και η οποία δημιουργεί για τους κινούμενους οδηγούς μία επιπλέον ένδειξη μείωσης της ταχύτητας των οχημάτων τους κατά την προσέγγισή τους στο σημείο εκεί. Επίσης δεν αναφέρεται ο βαθμός προσοχής εκάστου οδηγού προ της διασταυρώσεως και κατά τη σύγκρουση, καθώς επίσης σε ποιο σημείο της διασταύρωσης εντοπίζεται το σημείο της σύγκρουσης των εμπλεκομένων, ώστε να ελεγχθεί αφενός η δυνατότητα αποφευκτικού ελιγμού ή τροχοπέδησης εκ μέρους της οδηγού του ΙΧΕ, αφετέρου δε εάν ο παθών – οδηγός της μοτοσυκλέτας και ήδη αναιρεσείων είχε τη δυνατότητα, με ελιγμό ή τροχοπέδη, να αποφύγει τη σύγκρουση.
ΣΤΟΠ – Προϋπάρχον αλλά αφαιρεθέν κατά τον χρόνο του ατυχήματος (2)
Με την κατωτέρω δημοσιευόμενη απόφαση το Ανώτατο Ακυρωτικό δικαστήριο έκρινε αναιρετέα την Εφετειακή απόφαση που δέχθηκε ότι αν και με τις παραδοχές του Εφετείου: α) ότι δύο μήνες τουλάχιστον πριν το ατύχημα υπήρχε πινακίδα με την ένδειξη “STOP, β) ότι, κατά το χρόνο του ατυχήματος για αδιευκρίνιστους λόγους είχε αποξυλωθεί και δεν υπήρχε σήμανση στη διασταύρωση, γ) ότι μετά το ατύχημα επανατοποθετήθηκε στο ίδιο σημείο η πινακίδα “STOP”, και συνεπώς ήταν σαφές ότι, ανέκαθεν στη συμβολή των παραπάνω οδών υφίστατο προτεραιότητα για τα επί της κυρίας οδού κινούμενα αυτοκίνητα, εντούτοις δεν αξιολογήθηκε το αναγκαίο για τον προσδιορισμό του βαθμού της αμέλειας των δύο οδηγών, στοιχείο της από μέρους τους γνώσης ή μη της ανυπαρξίας σήμανσης στο σημείο εκείνο κατά τον χρόνο του ατυχήματος.
Υποχρεώσεις των οδηγών και πέραν των προβλεπομένων από τις διατάξεις του ΚΟΚ προς αποτροπή του ατυχήματος (3)
Μόνη η τήρηση των ελαχίστων υποχρεώσεων που επιβάλλει ο ΚΟΚ, στους οδηγούς των οχημάτων κατά την οδήγησή τους, δεν αίρει την υποχρέωσή τους να συμπεριφέρονται και πέραν των ορίων τούτων, όταν οι περιστάσεις το επιβάλλουν για την αποτροπή ζημιογόνου γεγονότος ή τη μείωση των επιζήμιων συνεπειών.
Σχόλια – Παρατηρήσεις
1.Προτεραιότητα του εκ Δεξιών
Η προτεραιότητα του εκ δεξιών δεν είναι απόλυτη, δηλαδή δεν του ανήκει σε οποιαδήποτε απόσταση από της διασταυρώσεως και αν ευρίσκεται την στιγμή της προβολής του εξερχόμενου εκ της δευτερεύουσας οδού αυτοκινήτου. Και τούτο γιατί είναι προφανές, ότι κάποτε δικαιούται να διέλθει από τη διασταύρωση και ο εξ αριστερών κινούμενος οδηγός, όταν δηλαδή μετά από έλεγχο θα διαπιστώσει ότι η διασταύρωση είναι ελεύθερη. ΑΠ 301/2018, ΕΣυγκΔ 2018/451.
Για την προτεραιότητα σε ισόπεδο οδικό κόμβο, (ο οποίος δεν εμπίπτει στις εξαιρέσεις του άρθρου 26 παρ. 5 στοιχ. α – δ), δεν ασκεί επιρροή το γεγονός ότι μία εκ των οδών είναι περισσότερο κεντρική, εφόσον αυτή δεν έχει χαρακτηρισθεί ως οδός προτεραιότητας, κατά τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις που προβλέπονται από τις διατάξεις του άρθρου 52 του ΚΟΚ. Μον.Πρ.Χαλκ.18/2012, ΕΣυγκΔ 2012/401.
- ΣΤΟΠ – Προϋπάρχον αλλά αφαιρεθέν κατά τον χρόνο του ατυχήματος
Οι οδηγοί υποχρεούνται να συμμορφώνονται στις υπάρχουσες στις οδούς πινακίδες κατά το χρόνο κυκλοφορίας τους στις οδούς αυτές, οι οποίες τοποθετούνται και αλλάζουν με απόφαση της αρμόδιας διοικητικής αρχής, απόφαση την οποία δεν οφείλουν να γνωρίζουν οι κινούμενοι επί των οδών οδηγοί για τους οποίους η προτεραιότητα καθορίζεται από την υπάρχουσα επί των οδών σήμανση – σηματοδότηση και ελλείψει αυτών από τις σχετικές διατάξεις του ΚΟΚ. ΑΠ 832/2011, ΕΣυγκΔ 2011/432.
Σύγκρουση Καθέτως Κινουμένων – ΣΤΟΠ – Πεσμένο.
Συνυπαίτιοι αμφότεροι οι οδηγοί κατά ποσοστό 50%, καθότι κατά παράβαση των άρθρ. 12 . παρ. 1, 19 παρ. 1, 2, και 3 και 26 παρ. 1 του Κ.Ο.Κ.) α) δεν οδηγούσαν με σύνεση και διαρκώς τεταμένη την προσοχή τους ,β) δεν μείωσαν την ταχύτητά τους πλησιάζοντας σε διασταύρωση ώστε να είναι σε θέση να διακόπτουν την πορεία τους μπροστά από οποιοδήποτε εμπόδιο που μπορεί να προβλεφθεί. Ο Ά οδηγός είχε την πεποίθηση ότι είχε προτεραιότητα, ως εκ δεξιών κινούμενος, εφόσον δεν μπορούσε να γνωρίζει ότι η ρυθμιστική πινακίδα ΣΤΟΠ είχε πέσει κατά τον χρόνο του ατυχήματος στα χόρτα. (αποδείχθηκε ότι επανατοποθετήθηκε μετά τον ατύχημα). Ο Β’ οδηγός είχε την πεποίθηση ως κινούμενος συνεχώς στην περιοχή ότι είχε και αυτός προτεραιότητα λόγω των ρυθμιστικών πινακίδων ΣΤΟΠ, που είχαν τοποθετηθεί σε όλους τους παρόδιους δρόμους. Η ευθύνη αμφοτέρων των οδηγών δεν αίρεται εκ του ότι ο καθένας από αυτούς είχε την πεποίθηση ότι έχει προτεραιότητα έναντι του άλλου. Ειρ. Θεσ.1232/2005, ΣΕΣυγκΔ 2007/615.
Υπαιτιότης του εκ του ΣΤΟΠ 75 % (αφού το σχήμα της ξεθοριασμένης Πινακίδος έπρεπε να την προβληματίσει. Συνυπαιτιότης 25 % και του μη εκ του ΣΤΟΠ, αφού ως κάτοικος της περιοχής, έπρεπε να γνωρίζει αυτό το ΣΤΟΠ και να αναστείλει την ταχύτητα του. Μον.Πρ.Αθ. 8771/1995, ΣΕΣυγκΔ 1998/20.
3.Υποχρεώσεις των οδηγών και πέραν των προβλεπομένων από τις διατάξεις του ΚΟΚ προς αποτροπή του ατυχήματος .
Βλ. ομοίως και Εφ.Αθ.4708/2018, ΕΣυγκΔ 2019/110.