ΑΠΟΦΑΣΗ
Derenik Mkrtchyan και Gayane Mkrtchyan κατά Αρμενίας της 30.11.2021 (αρ. προσφ. 69736/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αποτυχία των σχολικών αρχών να αποτρέψουν τον θάνατο 10χρονου αγοριού εντός του σχολείου και αναποτελεσματική έρευνα της υπόθεσης.
Οι προσφεύγοντες επικαλούμενοι το δικαίωμα στη ζωή και το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής, ισχυρίστηκαν, ειδικότερα, ότι ο θάνατος του αγοριού προέκυψε συνεπεία αναποτελεσματικής προστασίας και ότι η επακόλουθη έρευνα ήταν αναποτελεσματική.
Οι προσφεύγοντες στην καταγγελία τους υποστήριξαν ότι αυτό που οδήγησε στον θάνατο του αγοριού ήταν αφενός η άγνοια του σχολικού προσωπικού περί της ευπαθούς υγείας του, και αφετέρου η απουσία του αρμόδιου εκπαιδευτικού από την τάξη.
Το ΕΔΔΑ απέρριψε αυτό το επιχείρημα των προσφευγόντων καθώς έκρινε ότι οι σχολικές αρχές δεν μπορούσαν να γνωρίζουν το πρόβλημα υγείας του παιδιού, εφόσον δεν τους γνωστοποιήθηκε, ούτε έφταιγε η ολιγόλεπτη απουσία της δασκάλας για το αποτέλεσμα του θανάτου.
Ωστόσο έκρινε ότι η έρευνα των αρχών ήταν ελλιπής και αναποτελεσματική και συνεπώς υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ.
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε στους προσφεύγοντες 24.000 ευρώ για ηθική βλάβη.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες, Derenik G. Mkrtchyan και Gayane Mkrtchyan, είναι υπήκοοι Αρμενίας γεννημένοι το 1948 και το 1976 αντίστοιχα και ζουν στο Alapars (Αρμενία).
Η υπόθεση αφορά τον θάνατο του Derenik G., εγγονού και γιου των προσφευγόντων αντίστοιχα, σε ηλικία δέκα ετών το 2010, μετά από καυγά στην τάξη του σχολείου του. Κατόπιν αυτού του συμβάντος ακολούθησαν έρευνες και δικαστικές διαδικασίες από τις αρχές.
Οι προσφεύγοντες επικαλούμενοι το άρθρο 2 (δικαίωμα στη ζωή) και το άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής) της ΕΣΔΑ, ισχυρίστηκαν, ειδικότερα, ότι ο θάνατος του αγοριού ήταν αποτέλεσμα της αποτυχίας των σχολικών αρχών να το προστατεύσουν ενώ ήταν υπό τον έλεγχο και την προστασία τους, και ότι η επακόλουθη έρευνα ήταν αναποτελεσματική.
ΤΟ ΣΤΡΑΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 2
(α) Ουσιαστικό σκέλος – Η αιτία του θανάτου του Derenik G. ήταν η οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια και διαταραχή της καρδιακής λειτουργίας εξαιτίας μιας επιληπτικής κρίσης που πιθανώς συνδέεται με τον ξυλοδαρμό και την ψυχολογική και συναισθηματική του κατάσταση. Δεν είχε αμφισβητηθεί ότι οι αρχές του σχολείου αγνοούσαν την ιδιαίτερη ευπάθεια του αγοριού λόγω των προβλημάτων υγείας του, δηλαδή των περιστατικών συγκοπής (λιποθυμία). Ωστόσο, δεν είχε διαγνωστεί ότι έπασχε από κρίσεις επιληψίας και δεν είχαν γίνει συγκεκριμένες συστάσεις. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν είχε ζητηθεί από τις σχολικές αρχές να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στον παθόντα.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, το πρώτο ερώτημα που έπρεπε να απαντηθεί ήταν εάν, στο πρώτο μέρος των κριτηρίων Osman, η δασκάλα γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει ότι το αγόρι θα εκτεθεί σε κίνδυνο για τη ζωή του κατά την απουσία της από την τάξη ώστε να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσει τη ζωή του. Θα πρέπει να αποδειχθεί ένας συγκεκριμένος βαθμός ευπάθειας προκειμένου να επιβληθεί στον δάσκαλο μια αυστηρή απαίτηση να μην εγκαταλείπει την τάξη ανά πάσα στιγμή και σε καμία περίπτωση. Ενώ κατ’ αρχήν το εκπαιδευτικό ίδρυμα ήταν υποχρεωμένο να επιβλέπει τους μαθητές κατά τη διάρκεια της περιόδου που παρέμεναν υπό την επίβλεψή του, τα μέλη του διδακτικού προσωπικού δεν αναμένεται να διασφαλίζουν τη μόνιμη επίβλεψη κάθε μαθητή προκειμένου να ανταποκρίνονται άμεσα σε οποιαδήποτε απρόβλεπτη συμπεριφορά. Το ΕΔΔΑ είχε πλήρη επίγνωση του φάσματος των κινδύνων στους οποίους θα μπορούσαν να εκτεθούν τα παιδιά και το υπέρτατο καθήκον των σχολικών αρχών να λάβουν εποπτικά μέτρα για να εξασφαλίσουν την ασφάλεια των μαθητών και να τους προστατεύσουν από κάθε μορφή βίας την οποία ενδέχεται να υποστούν. Ωστόσο, δεν υπήρχε τίποτα που να υποδηλώνει ότι την ημέρα του συμβάντος υπήρχαν παράγοντες που δικαιολογούσαν την ιδιαίτερη προσοχή ή μέτρα από την πλευρά της δασκάλας, καθώς δεν γνώριζε την ιδιαίτερη ευπάθεια του Derenik G. λόγω της κατάστασης της υγείας του και δεν ήταν εφικτό να προβλέψει ότι στα λίγα λεπτά της απουσίας της θα συνέβαινε περιστατικό τέτοιο που θα οδηγούσε στο θάνατο κάποιου μαθητή λόγω της ευπαθούς υγείας του. Ενόψει αυτού, ήταν δύσκολο να υποστηριχθεί ότι, φεύγοντας απλώς από την τάξη, η δασκάλα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια του Derenik G., αναλαμβάνοντας έτσι την ευθύνη των αρχών του σχολείου σύμφωνα με το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ.
Καθώς δεν είχε αποδειχθεί ότι οι σχολικές αρχές γνώριζαν ή όφειλαν να γνωρίζουν τη σχετική στιγμή την ύπαρξη πραγματικού και άμεσου κινδύνου για τη ζωή του Derenik G., δεν ζητήθηκε από το Δικαστήριο του Στρασβούργου να αξιολογήσει το δεύτερο μέρος των κριτηρίων Οσμάν, δηλαδή εάν οι σχολικές αρχές είχαν λάβει τα μέτρα που θα μπορούσαν εύλογα να αναμένονται από αυτές.
Κατά συνέπεια, δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για να συναχθεί το συμπέρασμα ότι οι αρχές του σχολείου δεν συμμορφώθηκαν με την υποχρέωσή τους βάσει του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ να παρέχουν το απαιτούμενο επίπεδο προστασίας για τη ζωή του παθόντος.
Συμπέρασμα: καμία παραβίαση (πέντε ψήφοι έναντι δύο)
(β) Διαδικαστικό σκέλος – Υπήρχαν σοβαρές ελλείψεις και καθυστερήσεις στην έρευνα για τις συνθήκες του σχολικού συμβάντος που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο του Derenik G. Η ανάκριση μαρτύρων, η συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων και η άσκηση ποινικής διαδικασίας δεν είχαν γίνει έγκαιρα και υπήρχαν παραλείψεις στα αρχικά στάδια, πριν από την έναρξη της ποινικής διαδικασίας. Υπήρχε επίσης έλλειψη πληρότητας της διαδικασίας. Ειδικότερα, η ποινική έρευνα είχε περιοριστεί αποκλειστικά στον ξυλοδαρμό, περιορίζοντας αναπόφευκτα το πεδίο της έρευνας μόνο σε αυτό το θέμα. Η έρευνα είχε αποτύχει να εξετάσει σωστά ολόκληρη τη σειρά των γεγονότων που οδήγησαν στο θάνατο του αγοριού, συμπεριλαμβανομένου του ευρύτερου θέματος της ευθύνης των σχολικών αρχών για το περιστατικό. Αυτό παρέμεινε έτσι παρά το γεγονός ότι είχαν ληφθεί καταθέσεις από τους συμμαθητές του Derenik G., στο πλαίσιο της ιδιωτικής έρευνας των γονέων, αποκαλύπτοντας ποιος τον είχε χτυπήσει. Αν και η πιθανή ευθύνη των σχολικών αρχών είχε ελεγχθεί στο πλαίσιο της ποινικής έρευνας, αυτό είχε γίνει με μάλλον επιπόλαιο τρόπο. Ούτε η έρευνα είχε εξετάσει το θέμα της ιατρικής βοήθειας στο σχολείο την ημέρα του συμβάντος, συμπεριλαμβανομένου του εάν ο θάνατος θα μπορούσε να είχε αποτραπεί εάν είχε παρασχεθεί ιατρική βοήθεια ή το είδος και το χρονικό πλαίσιο για μια τέτοια βοήθεια, παρά το γεγονός ότι το Περιφερειακό Δικαστήριο είχε επιστήσει δύο φορές την προσοχή της ανακριτικής αρχής στο ζήτημα. Το Εφετείο δεν είχε επίσης εξετάσει εάν η μη διαθεσιμότητα ιατρικής βοήθειας την ημέρα του συμβάντος, ήτοι η απουσία ιατρικού/νοσηλευτικού προσωπικού, είχε ως αποτέλεσμα να τεθεί σε κίνδυνο η κατάσταση της υγείας του Derenik G.
Συνεπώς το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι η έρευνα δεν πληρούσε τις απαιτήσεις του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ και έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση της Σύμβασης.
Το ΕΔΔΑ έκρινε επίσης, ομόφωνα, ότι δεν χρειαζόταν να εξεταστεί η καταγγελία βάσει του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ (διαδικαστική πτυχή).
Δίκαιη Ικανοποίηση
Άρθρο 41
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε από κοινού στους προσφεύγοντες 24.000 ευρώ για ηθική βλάβη.