Η Απόφαση-Πλαίσιο 2009/315/ΔΕΥ του Συμβουλίου της ΕΕ, της 26ης Φεβρουαρίου 2009 ρυθμίζει τα σχετικά με τη διοργάνωση και το περιεχόμενο της ανταλλαγής πληροφοριών που προέρχονται από το ποινικό μητρώο μεταξύ των κρατών μελών.
Η Απόφαση-Πλαίσιο θεσπίζει τις γενικές αρχές για τη λειτουργία της ανταλλαγής ποινικών μητρώων μεταξύ των χωρών της ΕΕ, μαζί με την απόφαση 2009/316/ΔΕΥ που καθιέρωσε το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου (ECRIS).
Στόχο έχει την παρεμπόδιση των εγκληματιών να αποφεύγουν το παρελθόν τους μετακινούμενοι σε άλλη χώρα της ΕΕ από εκείνη στην οποία είχαν καταδικαστεί. Αυτό το επιτυγχάνει διασφαλίζοντας ότι οι πληροφορίες σχετικά με όλες τις καταδίκες τους διατίθεται όποτε είναι απαραίτητο, ανεξάρτητα από τη χώρα της ΕΕ στην οποία καταδικάστηκαν.
Τροποποιήθηκε το 2019 από την οδηγία (ΕΕ) 2019/884, η οποία ρυθμίζει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των χωρών της ΕΕ σχετικά με υπηκόους χωρών εκτός ΕΕ και ανιθαγενείς και, μαζί με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/816, διασφαλίζει ότι το ECRIS θα είναι πιο αποτελεσματικό σε σχέση με τις καταδίκες υπηκόων χωρών εκτός ΕΕ εντός της Ένωσης. Επιπλέον, η οδηγία (EE) 2019/884 θα αντικαταστήσει την απόφαση 2009/316/ΔΕΥ την 28η Ιουνίου 2022.
Οι στόχοι της απόφασης-πλαισίου είναι:
- ο καθορισμός της υποχρέωσης μιας χώρας της ΕΕ που καταδικάζει έναν υπήκοο μιας άλλης χώρας της ΕΕ να μεταβιβάζει πληροφορίες σχετικά με την καταδίκη στη χώρα καταγωγής του προσώπου·
- ο καθορισμός των υποχρεώσεων της χώρας της ΕΕ, της οποίας το άτομο είναι υπήκοος, να διατηρεί τις πληροφορίες που έλαβε σχετικά με καταδίκες καθώς και των διαδικασιών που μια χώρα της ΕΕ οφείλει να ακολουθεί όταν απαντά σε αίτηση για πληροφορίες που αφορούν τους υπηκόους της·
- η θέσπιση μιας δέσμης κανόνων για την ανάπτυξη ηλεκτρονικού συστήματος ανταλλαγών πληροφοριών σχετικά με τις καταδίκες.
Ορισμός αρχών
Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να ορίζουν κεντρικές αρχές για τη διεκπεραίωση καθηκόντων που σχετίζονται με την ανταλλαγή πληροφοριών.
Εγγραφή καταδικών και αποθήκευση πληροφοριών
Μια χώρα καταδίκης της ΕΕ οφείλει να καταχωρίζει την ιθαγένεια/-ες του καταδικασθέντος προσώπου και να κοινοποιεί στη χώρα/-ες ιθαγένειάς του/της τα στοιχεία οποιασδήποτε καταδίκης εγγεγραμμένης στο ποινικό μητρώο του εν λόγω ατόμου, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με:
- το πρόσωπο εις βάρος του οποίου έχει εκδοθεί καταδικαστική απόφαση·
- τα στοιχεία και το περιεχόμενο της καταδίκης·και
- το αδίκημα που οδήγησε στην καταδίκη.
Η χώρα της ΕΕ της οποίας το πρόσωπο εις βάρος του οποίου έχει εκδοθεί καταδικαστική απόφαση είναι υπήκοος πρέπει να διατηρεί τις πληροφορίες που της αποστέλλονται προκειμένου να απαντά σε αιτήσεις πληροφοριών για καταδίκες των υπηκόων της. Η απάντηση θα πρέπει:
- να περιλαμβάνει πληροφορίες για τις καταδίκες στην επικράτειά της και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα· και
- να πραγματοποιείται εντός 10 εργάσιμων ημερών, ή εντός 20 εργάσιμων ημερών σε περίπτωση που η αίτηση αφορά πρόσωπο που ρωτά για το δικό του ποινικό μητρώο.
Ανταλλαγές πληροφοριών
Η ανταλλαγή πληροφοριών δύναται να πραγματοποιείται για τους σκοπούς ποινικής διαδικασίας ή για άλλο νόμιμο σκοπό π.χ. έλεγχος υποψήφιου εργαζομένου. Ενώ οι απαντήσεις στις αιτήσεις για σκοπούς ποινικής διαδικασίας είναι υποχρεωτικές, εκείνες που αφορούν άλλους σκοπούς θα πρέπει να πραγματοποιούνται σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο.
Όταν μια κεντρική αρχή μιας χώρας της ΕΕ λαμβάνει αίτηση για πληροφορίες από οποιαδήποτε σχετική εθνική αρχή, μπορεί με τη σειρά της να ζητήσει πληροφορίες από άλλη χώρα της ΕΕ, ιδίως από τη χώρα ιθαγένειας του ενδιαφερόμενου προσώπου.
Όταν μια κεντρική αρχή μιας χώρας της ΕΕ λαμβάνει αίτηση από έναν υπήκοο μιας άλλης χώρας της ΕΕ σχετικά με το δικό του ποινικό μητρώο, θα πρέπει να ζητήσει πληροφορίες από τη χώρα της ΕΕ της δικής του/της ιθαγένειας και να τις συμπεριλάβει στο προς έκδοση πιστοποιητικό.
Το 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση σχετικά με την ανταλλαγή πληροφοριών ποινικού μητρώου μεταξύ των χωρών της ΕΕ, μέσω του ECRIS.
Τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2019/884
Η απόφαση-πλαίσιο τροποποιήθηκε το 2019 από την οδηγία (EE) 2019/884, η οποία επιδιώκει να διασφαλίσει την αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις καταδίκες υπηκόων χωρών εκτός ΕΕ (συμπεριλαμβανομένων των ανιθαγενών και των προσώπων άγνωστης ιθαγένειας) μέσω του ECRIS. Η οδηγία εξασφαλίζει επίσης ότι το ECRIS θα είναι πιο αποτελεσματικό σε σχέση με υπηκόους χωρών εκτός ΕΕ με προηγούμενες καταδίκες σε χώρα της ΕΕ. Επιπλέον, η οδηγία:
- υποχρεώνει τις χώρες της ΕΕ να διασφαλίζουν ότι οι καταδίκες συνοδεύονται από πληροφορίες σχετικά με την ιθαγένεια, ή τις ιθαγένειες, του καταδικασθέντος προσώπου, όταν αυτές οι πληροφορίες είναι διαθέσιμες·
- εισάγει διαδικασίες απάντησης σε αιτήσεις πληροφοριών·
- εξασφαλίζει ότι κάθε απόσπασμα ποινικού μητρώου που ζητείται από υπήκοο χώρας εκτός ΕΕ συμπληρώνεται με πληροφορίες από άλλες χώρες της ΕΕ· και
- ορίζει τις τεχνικές τροποποιήσεις που απαιτούνται ώστε να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία του συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών.
Το σύνολο των δεδομένων ποινικού μητρώου πρέπει να αποθηκεύεται αποκλειστικά σε βάσεις δεδομένων τις οποίες διαχειρίζονται χώρες της ΕΕ. Η κεντρική αρχή χώρας της ΕΕ δε θα διαθέτει άμεση πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων ποινικού μητρώου των άλλων χωρών της ΕΕ.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τη Λειτουργική Διαχείριση Συστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης είναι υπεύθυνος για τη διατήρηση και περαιτέρω ανάπτυξη της εφαρμογής αναφοράς ECRIS.
Εφαρμογή
Μία έκθεση που δημοσιεύτηκε το 2016 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιγράφει την εφαρμογή της απόφασης-πλαισίου στις χώρες της ΕΕ. Σε γενικές γραμμές, τονίζει τη μεγάλη πρόοδο που έχει συντελεστεί όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών ποινικού μητρώου μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Κατά το χρόνο της έκθεσης, 22 χώρες της ΕΕ είχαν ενημερώσει την Επιτροπή σχετικά με τα μέτρα που είχαν λάβει για την ενσωμάτωση της απόφασης-πλαισίου στο εθνικό τους δίκαιο. Στο μεταξύ, πλέον όλες οι χώρες της ΕΕ έχουν κοινοποιήσει τα μέτρα που έλαβαν σε αυτό το πλαίσιο.
Από πότε εφαρμόζεται η Απόφαση-Πλαίσιο;
Η απόφαση-πλαίσιο εφαρμόζεται από τις 27 Απριλίου 2009. Οι χώρες της ΕΕ έπρεπε να την ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο έως τις 27 Απριλίου 2012.
Οι αλλαγές που εισήγαγε η τροποποιητική οδηγία (EE) 2019/884 θα εφαρμόζονται σε όλες τις χώρες της ΕΕ από τις 28 Ιουνίου 2022.