ΑΡΙΘΜΟΣ 502/2020
ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ
– Αυτοτελής ισχυρισμός. Κατάσταση ανάγκης. Ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία. Έλλειψη ακρόασης. Αναιρείται η προσβαλλόμενη απόφαση.
– Η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη κατά τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ’ του ιδίου Κώδικα λόγο αναιρέσεως, όταν αναφέρονται σε αυτή με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την ακροαματική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του Δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις (αποδεικτικά μέσα) που τα θεμελίωσαν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών, στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόσθηκε. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό, που αποτελούν ενιαίο σύνολο. Η ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία των αποφάσεων πρέπει να επεκτείνεται και στους αυτοτελείς ισχυρισμούς, εκείνους δηλαδή που προβάλλονται στο δικαστήριο της ουσίας, σύμφωνα με τα άρθρα 170 παρ. 2 και 333 παρ. 2 ΚΠΔ, από τον κατηγορούμενο ή το συνήγορο του και τείνουν στην άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξεως ή της ικανότητας για καταλογισμό ή στη μείωση αυτής ή στην εξάλειψη του αξιόποινου της πράξεως ή τη μείωση της ποινής, εφόσον, όμως, αυτοί προβάλλονται κατά τρόπο σαφή και ορισμένο, με όλα δηλαδή τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία είναι αναγκαία κατά την οικεία διάταξη για τη θεμελίωσή τους. Διαφορετικά το δικαστήριο της ουσίας δεν έχει υποχρέωση να απαντήσει αιτιολογημένα στην απόρριψή τους. Αν όμως ο προβαλλόμενος ισχυρισμός είναι σαφής και ορισμένος κατά τα ως άνω και δεν αιτιολογείται ειδικώς η απόρριψή του, ιδρύεται λόγος αναιρέσεως λόγω ελλείψεως αιτιολογίας, ενώ η μη απάντηση σ’ αυτόν συνιστά έλλειψη ακροάσεως και ιδρύει λόγο αναιρέσεως από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Β’ σε συνδυασμό με το άρθρο 172 παρ. 1 Κ.Π.Δ. Τέτοιος αυτοτελής ισχυρισμός, που ασκεί ουσιώδη επιρροή στην κατηγορία και η απόρριψη του οποίου πρέπει να αιτιολογείται ιδιαίτερα, εφόσον προβλήθηκε παραδεκτά και νόμιμα, είναι και εκείνος, με τον οποίο γίνεται από τον κατηγορούμενο επίκληση καταστάσεως ανάγκης, που αποκλείει τον καταλογισμό του δράστη (άρθρο 32 Π.Κ.), αλλά και αυτός που αποκλείει το άδικο της πράξεως (άρθρα 25 παρ. 1 Π.Κ.). Ειδικότερα κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 25 παρ. 1 και 32 παρ. 1 Π.Κ. τόσο στην περίπτωση της καταστάσεως ανάγκης για τον αποκλεισμό του άδικου χαρακτήρα της πράξεως, όσο και στην περίπτωση της καταστάσεως ανάγκης για τον αποκλεισμό του καταλογισμού, απαιτείται να υπάρχει, εκτός των άλλων, και κίνδυνος παρών και αναπότρεπτος κατ’ άλλον τρόπο, παρά μόνο με την προσβολή ξένου αγαθού.