ΑΠΟΦΑΣΗ
Mraović κατά Κροατίας της 14.05.2020 (αρ. 30373/13)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Προστασία της ιδιωτικής ζωής του θύματος σε υποθέσεις βιασμού και δικαίωμα δημόσιας ακρόασης κατηγορουμένου. Διαδικασία κεκλεισμένων των θυρών.
Εξισορρόπηση δικαιώματος δημόσιας ακρόασης σε διαδικασίες κατά του κατηγορούμενου για βιασμό και δικαιώματος του θύματος για προστασία της ιδιωτικής του ζωής.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι η αιτιολογία του εθνικού δικαστηρίου για διαδικασίες κεκλεισμένων των θυρών με αποκλεισμό του κοινού, για την προστασία της ιδιωτικής ζωής του θύματος, ήταν εύλογη.
Κατά το ΕΔΔΑ το κράτος ήταν υποχρεωμένο να προστατεύσει το θύμα από δεύτερη θυματοποίηση, δεδομένης της εξαιρετικά ευαίσθητης φύσης της κατ’ αντιπαράθεση εξέτασής του στο δικαστήριο, η οποία αναγκαστικά θα αποκάλυψε πληροφορίες για τις πιο οικείες πτυχές της ζωής του.
Επιπλέον, τέτοιες πληροφορίες θα μπορούσαν να είχαν αποκαλυφθεί σε οποιοδήποτε στάδιο της ποινικής δίκης του προσφεύγοντος, και ως εκ τούτου ο αποκλεισμός ενός μόνο μέρους της διαδικασίας δεν θα ήταν αρκετός για την προστασία του θύματος από περαιτέρω αμηχανία και στιγματισμό.
Μη παραβίαση του δικαίωματος σε δίκαιη αρθρου 6 § 1 (κρόαση) της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 6
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Josip Mraović, είναι Κροάτης υπήκοος που γεννήθηκε το 1948 και ζει στο Gospić (Κροατία). Το 2005 μία παίκτρια μπάσκετ τοπικής ομάδας ανέφερε στην αστυνομία ότι ο προσφεύγων την είχε κακοποιήσει σεξουαλικά. Συνελήφθη αμέσως με την υποψία βιασμού και η τοπική αστυνομία προέβη σε ανακοίνωση τύπου, αποκαλύπτοντας την ταυτότητα του θύματος.
Ο προσφεύγων αθωώθηκε από το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, μετά από διαδικασία κεκλεισμένων των θυρών κατόπιν αιτήματός του. Ωστόσο, μετά από επανάληψη διαδικασίας, κρίθηκε ένοχος βιασμού το 2008 και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης τριών ετών.
Κατά τη διάρκεια αυτών των διαδικασιών, ζήτησε δύο φορές την εξέταση της υπόθεσης σε δικαστήριο ανοικτό σε ακροατήριο, προκειμένου να διασφαλιστεί η αντικειμενικότητα, υποστηρίζοντας ότι το θύμα είχε δώσει συνεντεύξεις στα ΜΜΕ, ενώ ο ίδιος είχε στιγματιστεί. Το δικαστήριο απέρριψε τα αιτήματά του, καθώς θεώρησε ότι ήταν ο αποκλεισμός του κοινού στο δικαστήριο ήταν απαραίτητος για την προστασία της ιδιωτικής ζωής του θύματος.
Η απόφαση διεξαγωγής της δίκης με οπτικοακουστικά μέσα επανεξετάστηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρξε παραβίαση των δικαιωμάτων του προσφεύγοντος στην ποινική διαδικασία.
Η προσφυγή του ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου απορρίφθηκε ως αβάσιμη το 2012.
Το θύμα άσκησε επίσης επιτυχή αγωγή αποζημίωσης εναντίον του κράτους, καθώς η αστυνομία αποκάλυψε την ταυτότητά της αμέσως μετά το συμβάν.
Βασιζόμενος στο άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη), ο προσφεύγων παραπονέθηκε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν δικαιολογήσει τον αποκλεισμό του κοινού από την ακροαματική διαδικασία της υπόθεσής του με την αιτιολογία της ανάγκης προστασίας της ιδιωτικής ζωής του θύματος, χωρίς να την εξισορροπήσουν με το δικαίωμά του σε δημόσια ακρόαση. Ούτε τα εθνικά δικαστήρια είχαν εξηγήσει γιατί ήταν απαραίτητο να αποκλειστεί το κοινό από ολόκληρη τη διαδικασία, αντί από ορισμένες μόνο ακροάσεις.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Αρχικά, το ΕΔΔΑ τόνισε τη σημασία της προστασίας των δικαιωμάτων των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης στις ποινικές διαδικασίες. Ειδικότερα, το σύστημα δικαιοσύνης δεν θα πρέπει να μεγαλώνει τα δεινά των θυμάτων εγκλημάτων ή να τα απονθαρύνει από το να αναφέρουν περιστατικά.
Στην παρούσα υπόθεση, αν και το θύμα είχε δώσει συνεντεύξεις σε εθνικές εφημερίδες, σύμφωνα με την άποψη του Δικαστηρίου, το κράτος είχε την υποχρέωση να το προστατεύσει από δεύτερη θυματοποίηση. Στις δηλώσεις της προς τα ΜΜΕ η παθούσα είχε επιλέξει τις πληροφορίες που είχε μοιραστεί, ενώ στο δικαστήριο αυτό δεν θα ήταν δυνατό, δεδομένου του δικαιώματος υπεράσπισης του κατηγορουμένου. Πράγματι, η κατ’ αντιπαράθεση εξέταση ενός θύματος βιασμού στο δικαστήριο ήταν εξαιρετικά ευαίσθητη, καθώς κατά τη διάρκεια της αποκαλύπτονται αναγκαστικά πληροφορίες σχετικά με τις πιο οικείες πτυχές της ζωής του θύματος.
Το Δικαστήριο δέχθηκε επίσης ότι το κράτος είχε την υποχρέωση να παρέχει ακόμη υψηλότερο βαθμό προστασίας του θύματος στην παρούσα υπόθεση, δεδομένου ότι οι αστυνομικές αρχές είχαν παραβιάσει το απόρρητό της δημοσιεύοντας παράνομα τα προσωπικά της στοιχεία στην αρχή της υπόθεσης.
Επιπλέον, τέτοιες πληροφορίες θα μπορούσαν να αποκαλυφθούν σε οποιοδήποτε στάδιο μιας ποινικής διαδικασίας, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της κατ’ αντιπαράθεση εξέτασης του θύματος. Επομένως, ο αποκλεισμός ενός μόνο μέρους της διαδικασίας δεν θα ήταν αρκετός για την προστασία της από περαιτέρω αμηχανία και στιγματισμό.
Εν ολίγοις, το Δικαστήριο ήταν ικανοποιημένο από το ότι το εθνικό δικαστήριο άσκησε τη διακριτική του ευχέρεια για να αποφασίσει ότι η μη δημόσια διεξαγωγή της δίκης δεν ήταν ασυμβίβαστη με τα δικαιώματα του προσφεύγοντος και ήταν απαραίτητη για την προστασία της ιδιωτικής ζωής του θύματος. Επιπλέον, μια τέτοια προσέγγιση ήταν σύμφωνη με τα τρέχοντα διεθνή πρότυπα σχετικά με το θέμα.
Επομένως το Στρασβούργο δεν διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος δίκαιης δίκης και ακρόασης (άρθρο 6 § 1 της ΕΣΔΑ).
Ξεχωριστή γνώμη
Ο δικαστής Koskelo εξέφρασε μια ξεχωριστή γνώμη που επισυνάπτεται στην απόφαση (επιμέλεια: echrcaselaw.com).