Ενεργητική νομιμοποίηση για παράσταση πολιτικής αγωγής
Αν κάποιος δικαιούται χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, κατ’ άρ.914 ΑΚ ή άρ.932 ΑΚΑΠ Ποιν. 601/2017, μπορεί να υποβάλλει την απαίτησή του στο ποινικό δικαστήριο μέχρι να αρχίσει η αποδεικτική διαδικασία, χωρίς έγγραφη προδικασίαΑΠ Ποιν. 427/2009άρ.63 εδ.1 ΚΠοινΔάρ.68 παρ.2 ΚΠοινΔ. Δικαιούχος της χρηματικής ικανοποίησης αυτής είναι μόνο ο φορέας του δικαιώματος ή εννόμου συμφέροντος που έχει προσβληθείΑΠ Ποιν. 427/2009. Δικαίωμα παράστασης πολιτικής αγωγής έχουν και τα νομικά πρόσωπα για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης που αφορά την πίστη και το κύρος του νομικού προσώπου έναντι τρίτων, και τούτο γιατί τέτοια βλάβη μπορεί να υποστεί και το νομικό πρόσωπο από τον αντίκτυπο που έχει στην πίστη, το κύρος και τη φήμη του η άδικη πράξη που τελέστηκε σε βάρος αυτούΑΠ Ποιν. 427/2009. Στη δήλωση του εκπροσώπου του νομικού προσώπου, όταν παρίσταται αυτό ως πολιτικώς ενάγον, δεν είναι αναγκαίο να εξειδικεύεται η βλάβη, γιατί αυτή αναφέρεται στον ανωτέρω αντίκτυποΑΠ Ποιν. 427/2009. Το επιτρεπτό της παράστασης του πολιτικώς ενάγοντος κρίνεται από το περιεχόμενο της απαίτησης που περιέχει η δήλωσή του στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο και από το κατηγορητήριο που διαλαμβάνει την άδικη πράξηΑΠ Ποιν. 427/2009. Η ουσιαστική βασιμότητα της αξίωσης του πολιτικώς ενάγοντος κρίνεται από την αποδεικτική διαδικασίαΑΠ Ποιν. 427/2009.
Χρόνος και τρόπος δήλωσης της παράστασης πολιτικής αγωγής
Η δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής πρέπει να δηλωθεί πριν την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίαςΑΠ Ποιν. 749/2018. Αν δεν δηλωθεί παράσταση πολιτικής αγωγής, και η υπόθεση αναβληθεί για κρείσσονες αποδείξεις κατ’ άρ.352 παρ.3 ΚΠοινΔ, νομίμως δηλώνεται για πρώτη φορά παράσταση πολιτικής αγωγής στη μετ’ αναβολή συζήτηση πριν την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας, γιατί στη μετ’ αναβολή δίκη η υπόθεση συζητείται εκ νέου καθ’ ολοκληρίαΑΠ Ποιν. 749/2018ΑΠ Ποιν. 1096/2015ΑΠ Ποιν. 423/2008. Αν δηλωθεί παράσταση πολιτικής αγωγής, και η δίκη αναβληθεί για κρείσσονες αποδείξεις, και η παράσταση πολιτικής αγωγής δεν δηλωθεί και πάλι στη μετ’ αναβολή συζήτηση, θεωρείται ότι δεν υπάρχει δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγήςΑΠ Ποιν. 749/2018ΑΠ Ποιν. 1096/2015ΑΠ Ποιν. 423/2008.
Περιεχόμενο της δήλωσης παράστασης πολιτικής αγωγής
Η δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής πρέπει, επί ποινή απαραδέκτου, να περιλαμβάνει συνοπτική έκθεση της υπόθεσης για την οποία δηλώνεται η παράσταση πολιτικής αγωγής, και τους λόγους στους οποίους στηρίζεται το δικαίωμα της παράστασης, δηλαδή αν πρόκειται για υλική ζημία ή χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβηςΑΠ Ποιν. 601/2017άρ.84 ΚΠοινΔ. Για το νομότυπο της παράστασης πολιτικής αγωγής δεν είναι αναγκαίο να διαλαμβάνεται ο ιδιαίτερος τρόπος πρόκλησης της ηθικής βλάβης, που είναι άμεσο αποτέλεσμα των περιγραφομένων γεγονότων που αποδίδονται στον κατηγορούμενοΑΠ Ποιν. 427/2009. Αν ο πολιτικώς ενάγων δεν διαφοροποιεί το ποσό που αιτείται για τις ειδικότερες επί μέρους πράξεις που τέλεσε ο κατηγορούμενος σε βάρος του, δεν προκύπτει αμφιβολία για το ότι το χρηματικό ποσό αιτείται για όλες αυτές τις αξιόποινες πράξειςΑΠ Ποιν. 601/2017.
Απόλυτη ακυρότητα λόγω παράνομης παράστασης του πολιτικώς ενάγοντος
Αν η παράσταση του πολιτικώς ενάγοντος είναι παράνομη, επέρχεται απόλυτη ακυρότηταΑΠ Ποιν. 1780/2009 σκέψ.Iάρ.171 περ.2 ΚΠοινΔ. Η παράσταση του πολιτικώς ενάγοντος είναι παράνομη
- αν υπάρχει έλλειψη ως προς την ενεργητική νομιμοποίηση του δικαιούχουΑΠ Ποιν. 1780/2009 σκέψ.Iάρ.171 περ.2 ΚΠοινΔ, ή
- αν υπάρχει έλλειψη ως προς την παθητική νομιμοποίηση του δικαιούχουΑΠ Ποιν. 1780/2009 σκέψ.Iάρ.171 περ.2 ΚΠοινΔ, ή
- αν υπάρχει έλλειψη ως προς τον χρόνο άσκησης της πολιτικής αγωγήςΑΠ Ποιν. 1780/2009 σκέψ.Iάρ.171 περ.2 ΚΠοινΔ, ή
- αν υπάρχει έλλειψη ως προς τον τρόπο άσκησης της πολιτικής αγωγήςΑΠ Ποιν. 1780/2009 σκέψ.Iάρ.171 περ.2 ΚΠοινΔ.
Δεν ασκεί καμία επιρροή οποιαδήποτε άλλη πλημμέλεια περί την παράσταση ή την εκπροσώπηση του πολιτικώς ενάγοντα, η οποία δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της παράστασηςΑΠ Ποιν. 601/2017.
Παραγραφή αξίωσης και παράσταση πολιτικής αγωγής
Απόλυτη ακυρότητα δεν δημιουργείται αν η ασκούμενη αξίωση για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης από αδίκημα έχει υποπέσει σε παραγραφή, εκτός αν ο κατηγορούμενος πρότεινε τη σχετική ένστασηΑΠ Ποιν. 908/2018. Αν η ασκούμενη αξίωση για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης από το αδίκημα έχει υποπέσει στην πενταετή παραγραφή του άρ.937 ΑΚ, επερχεται απόλυτη ακυρότητα λόγω μη τήρησης της διαδικασίας σχετικά με τον τρόπο και τον χρόνο άσκησης της δήλωσης παράστασης πολιτικής αγωγήςΑΠ Ποιν. 601/2017. Περισσότερα για την παραγραφή απαίτησης από αδικοπραξία που αποτελεί ποινικό αδίκημα.
Μη επέλευση απόλυτης ακυρότητας από την παράσταση πολιτικής αγωγής
Αν η πλημμέλεια περί την πολιτική αγωγή αφορά απλώς το συμφέρον του δικαιούχου, και όχι του κατηγορούμενου, δεν επέρχεται απόλυτη ακυρότηταΑΠ Ποιν. 1780/2009 σκέψ.I. Αν η πλημμέλεια περί την πολιτική αγωγή δεν πλήττει τη δημόσια τάξη, δεν επέρχεται απόλυτη ακυρότηταΑΠ Ποιν. 1780/2009 σκέψ.I. Δεν ασκεί καμία επιρροή οποιαδήποτε έλλειψη ή πλημμέλεια της δήλωσης παράστασης της πολιτικής αγωγής στην προδικασία, όπως στην περίπτωση μη διορισμού αντικλήτου στην έδρα του δικαστηρίου, σε περίπτωση της μη μονίμου διαμονής του δηλούντος σ’ αυτή, η οποία συνεπάγεται το απαράδεκτο αυτής κατ’ άρ.84 ΚΠοινΔ, διότι από την έλλειψη αυτή δεν αποκτάται η ιδιότητα του πολιτικώς ενάγοντος από εκείνον που την υπέβαλε, αφού κατά το άρ.83 παρ.2 ΚΠοινΔ η παράλειψη του νομιμοποιουμένου να δηλώσει παράσταση πολιτικής αγωγής στο στάδιο της προδικασίας είτε με την έγκληση, είτε με άλλο έγγραφο, δεν επηρεάζει το δικαίωμά του να εγείρει πολιτική αγωγή ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου κατ’ άρ.68 ΚΠοινΔΑΠ Ποιν. 908/2018. Αν ο παραστάς ως εκπρόσωπος ή αντιπρόσωπος άλλου δεν είχε την αναγκαία εξουσία εκπροσώπησης ή αντιπροσώπευσης, δεν δημιουργείται απόλυτη ακυρότηταΑΠ Ποιν. 427/2009άρ.171 παρ.2 ΚΠοινΔάρ.63 ΚΠοινΔάρ.68 παρ.2 ΚΠοινΔ. Αν ο δικαιούμενος προς παράσταση πολιτικής αγωγής δεν συνοδεύει τη δήλωσή του με αποδεικτικό καταβολής του οικείου παραβόλου, δεν δημιουργείται από τον λόγο αυτό ακυρότητα ως προς τη δήλωση παράστασης της πολιτικής αγωγήςΑΠ Ποιν. 1780/2009 σκέψ.I. Το αποδεικτικό καταβολής του οικείου παραβόλου δύναται να καταβληθεί είτε κατά την προδικασία είτε κατά την κύρια διαδικασίαΑΠ Ποιν. 1780/2009 σκέψ.Iάρ.63 παρ.2 εδ.2 ΚΠοινΔ.
Δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο
Αν η δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής επαναλαμβάνεται στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο, δεν είναι αναγκαίο να περιέχει και όλα τα στοιχεία της δήλωσης στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο, γιατί κρίνεται στο πλαίσιο που διατυπώθηκε στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο και κατά το μέτρο που έγινε δεκτή από αυτόΑΠ Ποιν. 427/2009. Το δευτεροβάθμιο δικαστήριο, επιλαμβανόμενο της ουσιαστικής έρευνας της υπόθεσης, εξετάζει και το προσβαλλόμενο κεφάλαιο της απόφασης που αφορά τις πολιτικές απαιτήσεις του πολιτικώς ενάγοντος, στις οποίες περιλαμβάνεται και η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης που επιδικάσθηκε πρωτοδίκως, ακόμη και αν απουσιάζει ο πολιτικώς ενάγων, ή αν εμφανίζεται ενώπιον του Εφετείου υπό την ιδιότητα του μάρτυρα, χωρίς να παραιτείται με σχετική δήλωσή του της πολιτικής αγωγής, και χωρίς να επαναλαβάνει τη δήλωση περί παραστάσεώς του ως πολιτικώς ενάγοντος την οποία διατύπωσε ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίουΑΠ Ποιν. 749/2018. Στην περίπτωση αυτή, το δευτεροβάθμιο δικαστήριο, ερευνώντας το κεφάλαιο της πολιτικής αγωγής, αποφαίνεται για τη βασιμότητά του, χωρίς να δικαιούται μόνο να αυξήσει το ποσό που επιδικάστηκε πρωτόδικαΑΠ Ποιν. 749/2018.