Ίσως τα πιο ειδεχθή εκγκλήματα που μπορούν να διαπραχθούν είναι αυτά που περιπλέκουν παιδιά -ιδίως νεαρής ηλικίας- ως θύματα. Όποτε ακούγονται περιστατικά παιδοφιλίας, η κοινωνία αντιδρά εξαγριωμένη για το κακό που έγινε και εύχεται στον δράστη να λάβει μια άγραφη σκληρή τιμωρία μέσα στις φυλακές πέρα από την ποινή φυλάκισης. Ο παιδόφιλος, εκτελώντας τις σεξουαλικές ορέξεις του, καταστρέφει για πάντα τη ζωή του παιδιού, για αυτό και η κοινωνία θεωρεί μάλλον ότι η τιμωρία του πρέπει να είναι ανάλογη.
Εξίσου ή ίσως και χειρότεροι εγκληματίες είναι αυτοί που κινηματογραφούν παιδιά που συμμετέχουν σε σεξουαλικές δραστηριότητες, είτε για προσωπική τους χρήση είτε για να το μεταδώσουν δημόσια. Έρχεται όμως το ερώτημα, τι γίνεται με αυτούς που «απλά» καταναλώνουν την παιδική πορνογραφία χωρίς να εκδηλώνουν αυτή την απάνθρωπη συμπεριφορά; Αυτό το ερώτημα θα απαντηθεί πιο κάτω μετά την παρουσίαση και την ανάλυση του νομοθετικού πλαισίου σχετικά με την παιδική πορνογραφία.
Είναι ενδιαφέρον ότι ο Ποινικός Κώδικας -η κύρια νομοθετική ρύθμιση για επιβολή ποινικών κυρώσεων στην Κυπριακή Δημοκρατία- δεν περιλαμβάνει κάποια συγκεκριμένη διάταξη που να ποινικοποιεί την παιδική πορνογραφία. Πιθανόν γιατί τον καιρό που δημιουργήθηκε δεν υπήρχαν τα σύγχρονα τεχνολογικά επιτεύγματα που κατέστησαν την παρακολούθηση βίντεο τόσο εύκολη και γρήγορη.
Σε διεθνές επίπεδο, στα πλαίσια του Συμβουλίου της Ευρώπης (του οποίου η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μέλος) υπογράφηκε η Σύμβαση του Λανζαρότε για την προστασία του παιδιού από τη σεξουαλική εκμετάλευση και τη σεξουαλική κακοποίηση. Η Σύμβαση προβλέπει την ανάληψη διάφορων ενεργειών από τα κράτη-μέλη της για την προστασία των παιδιών. Οι ενέργειες αυτές περιλαμβάνουν μέτρα-νόμους και μηχανισμούς για την ποινικοποίηση και την πάταξη της παιδικής πορνογραφίας.
Ειδικότερα το άρθρο 20 της Συνθήκης του Λανζαρότε προβλέπει τα ακόλουθα:
«Άρθρο 20- Αδικήματα σχετικά με την παιδική πορνογραφία
1) Κάθε μέρος λαμβάνει τα αναγκαία νομοθετικά ή άλλα μέτρα για να διασφαλίσει ότι ποινικοποιείται η ακόλουθη εκ προθέσεως συμπεριφορά:
Α. Παραγωγή παιδικής πορνογραφίας
Β. Προσφορά ή διάθεση παιδικής πορνογραφίας
Γ. Διανομή ή διαβίβαση παιδικής πορνογραφίας
Δ. Προμήθεια παιδικής πορνογραφίας για τον ίδιο ή για άλλο πρόσωπο
Ε. κατοχή παιδικής πορνογραφίας
ΣΤ. Η εν γνώσει απόκτηση πρόσβασης μέσω τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνίας σε παιδική πορνογραφία
2) Προς τον σκοπό του παρόντος άρθρου, ο όρος ”παιδική πορνογραφία”, σημαίνει οποιοδήποτε υλικό το οποίο απεικονίζει ορατά παιδί να εμπλέκεται σε πραγματική ή σε προσομοιωμένη σεξουαλικά σαφή συμπεριφορά ή οποιαδήποτε απεικόνιση των σεξουαλικών οργάνων παιδιού για πρωτίστως σεξουαλικούς σκοπούς…»
Παράλληλα το άρθρο 21 προβλέπει τα ακόλουθα:
«Άρθρο 21: Αδικήματα σχετικά με τη συμμετοχή παιδιού σε πορνογραφικές δραστηριότητες
1) Κάθε μέρος λαμβάνει τα αναγκαία νομοθετικά ή άλλα μέτρα για να διασφαλίσει ότι ποινικοποιείται η ακόλουθη εκ προθέσεως συμπεριφορά:
Α) Παρότρυνση παιδιού για συμμετοχή σε πορνογραφικές δραστηριότητες ή η πρόκληση παιδιού να συμμετάσχει σε τέτοιες δραστηριότητες
Β) Εξαναγκασμός παιδιού για συμμετοχή σε πορνογραφικές δραστηριότητες ή η λήψη κέρδους από ή η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλευση παιδιού για τέτοιους σκοπούς
Γ) Η εν γνώσει παρακολούθηση πορνογραφικών δραστηριοτήτων που εμπλέκουν τη συμμετοχή παιδιών…»
Η Κυπριακή Δημοκρατία, λοιπόν, εφαρμόζοντας τις διεθνείς υποχρεώσεις που ανέλαβε υπογράφοντας τη Συνθήκη του Λανζαρότε, υιοθέτησε τον «περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμο του 2014 (91(Ι)/2014)». Η προαναφερθείσα νομοθεσία είναι κατ’ ουσίαν ένας κυρωτικός Νόμος της Διεθνούς Σύμβασης του Λανζαρότε, η οποία προβλέπει συγκεκριμένες ποινές ενάντια σε άτομα που εμπλέκονται σε τέτοιες δραστηριότητες.
Στο άρθρο 2 του Νόμου που συνήθως αποτελεί το ερμηνευτικό τμήμα της κάθε νομοθεσίας επεξηγούνται οι όροι και οι έννοιες που συναντώνται στο κείμενο. Οι διατάξεις του άρθρου 2 λοιπόν διασαφηνίζουν το τι είναι παιδική πορνογραφία και ποια άτομα θεωρούνται παιδιά.
Ο Νόμος ορίζει ως παιδί κάθε άτομο κάτω των δεκαοκτώ (18) ετών. Από την άλλη όμως θέτει την ηλικία συναίνεσης στα δεκαεπτά (17). Αυτό σημαίνει ότι άτομο που έχει κλείσει το δέκατο έβδομο έτος της ηλικίας του θεωρείται με βάση τον Νόμο ικανό να δώσει συναίνεση για συμμετοχή του σε σεξουαλικές δραστηριότητες. Παράλληλα, παιδί πέραν των 17 ετών μπορεί -εφόσον συγκατατίθεται- να δώσει συναίνεση κινηματογράφησης σεξουαλικών δραστηριοτήτων στις οποίες εμπλέκεται.
Περαιτέρω, ο Νόμος ορίζει το τι αποτελεί «παιδική πορνογραφία»:
«Παιδική πορνογραφία» περιλαμβάνει –
(α) κάθε υλικό στο οποίο απεικονίζεται παιδί να επιδίδεται σε πραγματική ή προσομοιωμένη πράξη σεξουαλικού χαρακτήρα,
(β) κάθε απεικόνιση σεξουαλικού χαρακτήρα των γεννητικών οργάνων παιδιού,
(γ) κάθε υλικό στο οποίο απεικονίζεται πρόσωπο που εμφανίζεται ως παιδί να επιδίδεται σε πραγματική ή προσομοιωμένη πράξη σεξουαλικού χαρακτήρα ή κάθε απεικόνιση των γεννητικών οργάνων οποιουδήποτε προσώπου εμφανίζεται ως παιδί, ή
(δ) ρεαλιστικές εικόνες παιδιού στις οποίες απεικονίζεται να επιδίδεται σε πράξη σεξουαλικού χαρακτήρα ή ρεαλιστικές εικόνες των γεννητικών οργάνων παιδιού…»
Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση το εδάφιο (γ), παιδική πορνογραφία θεωρείται ακόμα και η προσομοίωση σεξουαλικής δραστηριότητας στην οποία ενήλικας εμφανίζεται ως παιδί.
Το κύριο άρθρο του νόμου είναι το 8
Το κύριο άρθρο του Νόμου που ποινικοποιεί την παιδική πορνογραφία είναι το άρθρο 8. Το άρθρο 8 προβλέπει τα ακόλουθα
«Παιδική πορνογραφία
8.(1) … όποιος αποκτά ή έχει στην κατοχή του υλικό παιδικής πορνογραφίας είναι ένοχος κακουργήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δέκα (10) έτη.
(2) Όποιος εν γνώσει του αποκτά πρόσβαση σε παιδική πορνογραφία μέσω της τεχνολογίας της πληροφορικής και των επικοινωνιών είναι ένοχος κακουργήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δέκα (10) έτη.
(3) Όποιος διανέμει, διαδίδει ή μεταδίδει υλικό παιδικής πορνογραφίας είναι ένοχος κακουργήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δεκαπέντε (15) έτη.
(4) Όποιος προσφέρει ή παρέχει ή διαθέτει υλικό παιδικής πορνογραφίας ή παρέχει πληροφορίες ως προς τον τρόπο απόκτησης υλικού παιδικής πορνογραφίας, είναι ένοχος κακουργήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δεκαπέντε (15) έτη.
(5) … όποιος παράγει υλικό παιδικής πορνογραφίας είναι ένοχος κακουργήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα είκοσι (20) έτη.
(6) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις των εδαφίων (1) έως (5), όποιος διαπράττει οποιοδήποτε από τα αδικήματα του παρόντος άρθρου όπου το παιδί το οποίο απεικονίζεται στο υλικό παιδικής πορνογραφίας είναι ηλικίας κάτω των δεκατριών (13) ετών υπόκειται σε ποινή φυλάκισης διά βίου…»
Περιληπτικά λοιπόν, με βάση τον Νόμο απλά και μόνο η κατοχή ή η πρόσβαση σε παιδική πορνογραφία (είτε μέσω ιστοσελίδων είτε άλλως πως) είναι παράνομη. Όχι μόνο είναι παράνομη, αλλά μάλιστα τιμωρείται με πολυετή φυλάκιση που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 10 χρόνια. Ταυτόχρονα, η διανομή, η μετάδοση, η προσφορά αλλά ακόμα και η παροχή πληροφοριών για απόκτηση πρόσβασης σε παιδική πορνογραφία, επισύρει ποινή φυλάκισης μέχρι και 15 χρόνια. Δικαιολογημένα, η παραγωγή παιδικής πορνογραφίας τιμωρείται ακόμη αυστηρότερα με ποινή φυλάκισης που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 20 χρόνια.
Η τελευταία διάταξη (δηλαδή το εδάφιο 6) του άρθρου 8 υπερισχύει σε κάθε περίπτωση σε σχέση με τα προηγούμενα εδάφια. Το εδάφιο 6 εφαρμόζεται όταν το παιδί ή τα παιδιά που απεικονίζονται στην πορνογραφία είναι κάτω των 13 ετών. Σε αυτή την περίπτωση η ποινή φυλάκισης που δύναται να επιβληθεί μπορεί να είναι μέχρι και δια βίου/ισόβια. Η επαυξημένη ποινή του εδαφίου 6 αντανακλά τη σοβαρότητα του αδικήματος. Εννοείται πως ένα παιδί κάτω των 13 ουδέποτε είναι σε θέση να δώσει συναίνεση σε οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη και άρα ακόμα και η απλή παρακολούθηση βίντεο που περιέχει παιδί τόσο νεαρής ηλικίας είναι αποτρόπαια και επαίσχυντη.
Αυστηρότατη η τιμωρία
Έχει γίνει ξεκάθαρο ότι και μόνο η κατοχή και/ή παρακολούθηση παιδικής πορνογραφίας όχι μόνο είναι παράνομη αλλά μάλιστα τιμωρείται και αυστηρότατα ως θα έπρεπε. Αυτό συμβαίνει γιατί πάντοτε σε κάποιο βαθμό ο θεατής είναι και συμμετέχων στην πράξη που γίνεται. Ο θεατής αποδέχεται ότι το παιδί δέχεται τη σεξουαλική κακοποίηση ή εκμετάλλευση και όχι μόνο δεν εξοργίζεται και δεν αντιδρά αλλά παράλληλα βρίσκει και κάποιου είδους ηδονή.
Ένας λόγος που μπορεί ίσως να εξηγήσει την αυξητική τάση της «απλής» παρακολούθησης παιδικής πορνογραφίας είναι η εύκολη πρόσβαση και η αύξηση παρακολούθησης πορνογραφίας γενικότερα. Το σημείο που σίγουρα κάποιος άνθρωπος πρέπει να ανησυχήσει για τον εθισμό του στην πορνογραφία είναι το σημείο όπου έψαξε παιδική πορνογραφία, ενώ στην κανονική του ζωή ποτέ δεν παρουσίασε ανοιχτά σημάδια παιδοφιλίας. Σε τέτοιο στάδιο, πρέπει να ζητήσει τη βοήθεια ειδικών άμεσα και ίσως να αντιμετωπίσει και τις αυστηρές ποινές φυλάκισης που προβλέπονται.
Μπορεί να ζητηθεί βοήθεια
Σε πιο ήπια αλλά εξίσου τραγική κατάσταση βρίσκεται ο άνθρωπος που δεν έχει ακόμη παρακολουθήσει παιδική πορνογραφία αλλά το σκέφτεται. Και αυτός είναι σε πολύ δυσμενή θέση, όμως ευτυχώς ακόμη δεν έχει ολοκληρώσει τη σκέψη του να δει έμπρακτα σεξουαλική δραστηριότητα παιδιού σε βίντεο. Ακόμα και αν είναι μια παροδική σκέψη, αυτός ο άνθρωπος πρέπει να αποζητήσει άμεσα τη βοήθεια ειδικών για να αποφύγει να δυσχεράνει περαιτέρω την κατάστασή του και να καταστρέψει τη ζωή του, αντιμετωπίζοντας πιθανώς μια πολύχρονη ποινή φυλάκισης.
Τέτοιου είδους βοήθεια μπορεί να δοθεί από το κέντρο απεξάρτησης «Ηλέκτρα» (Electra). Το «Ηλέκτρα» είναι ένα εξαιρετικό κέντρο απεξάρτησης με καταρτισμένο προσωπικό, το οποίο μπορεί να βοηθήσει όχι μόνο στις περιπτώσεις απεξάρτησης από την πορνογραφία κάθε μορφής αλλά και στις περιπτώσεις απεξάρτησης από άλλες μορφές εξαρτήσεων σε ηλεκτρονικά μέσα. Οι μορφές αυτές περιλαμβάνουν εξαρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα βιντεοπαιχνίδια και στον ηλεκτρονικό τζόγο.
Αν κάποιος ζητήσει τη βοήθεια του «Ηλέκτρα» δεν θα το μετανιώσει. Θα καλυτερεύσει πρωτίστως τον εαυτό του και θα αποσυνδεθεί από τις ζημιογόνες εξαρτήσεις που τον/την δυναστεύουν. Παράλληλα, ο άνθρωπος αυτός θα έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει κάτι καλύτερο στο μέλλον. Θα επιτύχει να βελτιώσει όχι μόνο τη δική του ζωή αλλά και τη ζωή του περιβάλλοντός του. Καταληκτικά, δεν υπάρχει καμία απολύτως ντροπή στο να ζητήσει κάποιος βοήθεια για να βελτιώσει την κατάστασή του. Αντιθέτως, είναι μάλλον ο καλύτερος τρόπος να ζήσει τη ζωή του σαν η καλύτερη μορφή του εαυτού του, μακριά από εξαρτήσεις και τη δυστυχία που αυτές φέρνουν.