Αριθ. Πρωτ. 13003/19
Αριθμ. Εγκυκλίου: 3/2020
Προς
Τους κ.κ. Εισαγγελείς Εφετών της Χώρας και δι’ αυτών ττρος τους κ.κ. Εισαγγελείς Πρωτοδικών της περιφερείας τους
ΘΕΜΑ: Ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη στην ποινική διαδικασία – Αξιοποίηση πραγματογνωμόνων ψυχιάτρων με Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ψυχιατροδικαστική.
Στο πλαίσιο της εκ των διατάξεων των άρθρων 19§§1 στοιχ. γ, 2 και 24§5 στοιχ. α του ΚΟΔΚΔΛ αρμοδιότητάς μας, κρίνουμε αναγκαίο να προβούμε στις ακόλουθες επισημάνσεις, απευθύνοντας συνάμα σχετικές γενικές οδηγίες.
Είναι γνωστό ότι κατά την ποινική διαδικασία (προδικασία, διαδικασία στο ακροατήριο, εκτέλεση καταδικαστικών αποφάσεων) ανακύπτουν ζητήματα σχετιζόμενα με διανοητική ή ψυχιατρική διαταραχή, η ακριβής διάγνωση και κρίση των οποίων απαιτούν τη διενέργεια ψυχιατρικής πραγματογνωμοσύνης (βλ. άρθρα 34, 36§1, 69Α§4 ΠΚ, 80, 200, 283§1 εδ. τελευτ., 315§6, 555 ΚΠΔ). Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 186 εδ. α ΚΠΔ, ο διορισμός των πραγματογνωμόνων πρέπει να γίνεται «με κάθε επιμέλεια» και «με επιλογή» ανάμεσα στα πρόσωπα που (κατά κανόνα) αναγράφονται στον πίνακα πραγματογνωμόνων. Τούτο σημαίνει ότι ο νόμος απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την επιλογή ώστε η πραγματογνωμοσύνη να διενεργηθεί από το πλέον ειδικευμένο και κατάλληλο πρόσωπο, που ορίζεται πραγματογνώμονας σε συγκεκριμένη ποινική υπόθεση.
Έχει τεθεί υπόψη μας (και ενημερωθήκαμε σχετικά) ότι από το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017 λειτουργεί στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ψυχιατροδικαστική», με διάρκεια σπουδών τεσσάρων εξαμήνων, το οποίο παρέχει Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ψυχιατροδικαστική και στοχεύει στην εκπαίδευση ψυχιάτρων για την απόκτηση ισχυρού επιστημονικού υποβάθρου εμπειρίας και τεχνογνωσίας στο ιδιαίτερα δυναμικό επιστημονικό πεδίο της Ψυχιατροδικαστικής, με τελικό σκοπό να μπορούν οι Διπλωματούχοι του Προγράμματος να λειτουργήσουν ως υψηλού επιπέδου πραγματογνώμονες στις δικαστικές διαδικασίες.
Κατόπιν τούτου, είναι ευνόητο ότι η επιμέλεια, που εκ του νόμου πρέπει να επιδεικνύεται κατά την επιλογή των ψυχιάτρων πραγματογνωμόνων (από το δικαστήριο, τον ανακριτή, τον εισαγγελέα και τους ανακριτικούς υπαλλήλους) επιβάλλει την αξιοποίηση των ψυχιάτρων, οι οποίοι συνάμα είναι κάτοχοι διδακτορικού ή μεταπτυχιακού τίτλου στην Ψυχιατροδικαστική. Ειδικότερα, οι μεν αποκτώντες το Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ψυχιατροδικαστική πρέπει να εγγράφονται στον κατά το άρθρο 185 ΚΠΔ Πίνακα Πραγματογνωμόνων με την διευκρινιστική σημείωση «Ψυχίατρος – Κάτοχος Δ.Μ.Σ. στην Ψυχιατροδικαστική» (για την οποία οφείλουν οι ίδιοι να επιμελούνται, προσκομίζοντας το σχετικό αντίγραφο Μεταπτυχιακού Διπλώματος του ΕΚΠΑ), οι δε διορίζοντες in concreto τον ψυχίατρο πραγματογνώμονα κατά την ποινική διαδικασία πρέπει (ανταποκρινόμενοι στην υποχρέωση «επιμέλειας», που υποδεικνύει ο ΚΠΔ) να επιλέγουν κατά προτεραιότητα από αυτούς, ως πλέον εξειδικευμένους και κατάλληλους, τηρουμένης, κατά τα λοιπά, της διατάξεως του άρθρου 186 ΚΠΔ αναφορικά με την εκ περιτροπής επιλογή ώστε να αποφεύγεται η άνιση μεταχείριση.
Οι κ.κ. Διευθύνοντες τις Εισαγγελίες Εφετών της Χώρας, κοινοποιώντας την παρούσα στους Εισαγγελείς Πρωτοδικών της περιφερείας τους, παρακαλούνται (ως έχοντες την εποπτεία του ανακριτικού έργου κατ’ άρθρον 32 ΚΠΔ) να παραγγείλουν την περαιτέρω κοινοποίησή της στους Ανακριτές και τους Ανακριτικούς Υπαλλήλους της περιφερείας τους.
Ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου
Δημήτριος Παπαγεωργίου