Στην παραγραφή πολλών ποινικών δικών με φορολογικό αντικείμενο, για αδικήματα φοροδιαφυγής, οδηγεί η απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας σχετικά με την αντισυνταγματικότητα των παρατάσεων παραγραφής στους αναδρομικούς φοροελέγχους.
Σύμφωνα με προσχέδιο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους προς την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων που διέρρευσε, για όλες τις χρήσεις που έχουν παραγραφεί θα πρέπει να παύσει και η ποινική δίωξη, δηλαδή τα πρόσωπα αυτά δεν πρέπει να αντιμετωπίσουν ποινικές κυρώσεις καθώς ήδη έχει παραγραφεί η φορολογική αξίωση του δημοσίου.
Η γνωμοδότηση λέει πως αν το Διοικητικό Δικαστήριο έχει αποφασίσει πως υπάρχει παραγραφή ΔΕΝ είναι συνταγματικά ανεκτό να συνεχιστεί η ποινική διαδικασία ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η παραγραφή (στην ποινική διαδικασία) για το κακούργημα της φοροδιαφυγής είναι 15ετής.
Δηλαδή τέλος και οι ποινικές δίκες αν υπάρχει παραγραφή στο διοικητικό σκέλος. Συγκεκριμένα η γνωμοδότηση του ΝΣΚ αναφέρει: “Εκ τούτων συνάγεται ότι, σε περίπτωση παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου για διαπίστωση παραβάσεως και επιβολή των σχετικών φόρων και κυρώσεων, σε υποθέσεις στις οποίες προβλέπεται και αντίστοιχο ποινικό αδίκημα (φοροδιαφυγής κλπ), δεν ενεργοποιείται ο κανόνας ne bis ίη idem, ήτοι δεν δημιουργείται κώλυμα για την εκκίνηση ή εξακολούθηση της ποινικής διαδικασίας [πρβλ. ΣτΕ (Β’ Τμ, επταμ) 167/2017 (σκέψη 4η).
Ωστόσο, με την υπ’ αριθμ. 680/2017 απόφαση του ΣτΕ – επταμ. – (σκέψη 12) έγινε διηγηματικώς δεκτόν ότι δεν θα ήταν συνταγματικώς ανεκτή ποινική καταδίκη για φοροδιαφυγή σε περίπτωση κατά την οποία ο διοικητικός δικαστής έχει κρίνει, για λόγους αναγομένους στην ουσία, ότι δεν είναι νόμιμη η σχετική καταλογιστική (του φόρου ή/και συναφούς προστίμου) πράξη της διοικήσεως.
Περαιτέρω ανακύπτει και ζήτημα, αν το ποινικό δικαστήριο μπορεί να κρίνει παρεμπιπτόντως το ζήτημα της παραγραφής της φορολογικής αξιώσεως. Τούτο προφανώς αφορά και εκκρεμείς ενώπιον των ποινικών δικαστηρίων υποθέσεις, για τις οποίες η ποινική δίωξη ασκήθηκε σε χρόνο κατά τον οποίο δεν ήταν προς τούτο αναγκαία η οριστικοποίηση της πράξεως επιβολής του φόρου ή του προστίμου (βλ. π.χ. άρθρο 21§2 περ. α’, υποπερ. αα’ του ν. 2523/1997, όπως τροποποιήθηκε, με το άρθρο 3§2 περ. θ’ του ν. 3943/2011, με το οποίο είχε αποσυνδεθεί η άσκηση της ποινικής διώξεως από την οριστικοποίηση της φορολογικής εγγραφής).
“Μπούμερανγκ”
Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση επίσης “χαμένοι” είναι και όσοι έσπευσαν να ενταχθούν στη ρύθμιση για την εθελοντική αποκάλυψη κεφαλαίων. Τα πρόσωπα αυτά ακόμα κι αν δεν έχουν πληρώσει τα σχετικά ποσά δεν τα γλιτώνουν, σύμφωνα με το προσχέδιο του ΝΣΚ. Και αυτό διότι σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του ΝΣΚ προσήλθαν οικειοθελώς και η υποβολή τροποποιητικών φορολογικών δηλώσεων αποτελεί εκτελεστό τίτλο για το δημόσιο. Εν ολίγοις θεωρείται πως τα πρόσωπα αυτά έχουν ουσιαστικά ομολογήσει ότι έχουν φοροδιαφύγει συνεπώς δεν μπορούν να μην πληρώσουν.
– Επίσης το προσχέδιο αναφέρει πως η απόφαση του ΣΤΕ, ακόμη και για παραγεγραμμένες χρήσεις, δεν δημιουργεί υποχρέωση του δημοσίου να επιστρέψει ποσά που έχει εισπράξει. Αυτό γίνεται μόνο με αποφάσεις της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών ή των δικαστηρίων. Ούτως ή άλλως σύμφωνα με νομικές πηγές, με τις προσφυγές στα δικαστήρια ή χωρίς, θα αναγκαστεί να τα επιστρέψει. Συνεπώς θα κατακλυστούν( αν δε λυθεί κεντρικά από τη Διοίκηση) τα δικαστήρια με νέες αγωγές, οι οποίες εικάζεται ότι θα ευδοκιμήσουν.
“Σκοτεινά σημεία”
Σύμφωνα με νομικές πηγές, η γνωμοδότηση και η απόφαση κατ΄ επέκταση) αφήνει ανοιχτά ζητήματα τα οποία θα κριθούν στο μέλλον από το ΣτΕ
– Για το αν είναι συνταγματική η 10ετής προθεσμία παραγραφής με την επίκληση νέων στοιχείων που ήρθαν σε γνώση της φορολογικής αρχής. Και αυτό όμως εκκρεμεί στην 7μελή σύνθεση του ΣτΕ, κατά πόσον δηλαδή είναι νέα στοιχεία οι καταθέσεις σε τράπεζες εσωτερικού που ήρθαν στη διάθεση της διοίκησης πρόσφατα. Και αυτό γιατί τα διοικητικά δικαστήρια αναφέρουν ότι η Διοίκηση με βάση την τεχνολογία τα γνώριζε όλα αυτά, ή θα έπρεπε να τα γνωρίζει , συνεπώς δε τα θεωρούν νέα στοιχεία
– Για το αν είναι “εύλογος χρόνος παραγραφής” η 20ετής προθεσμία παραγραφής για τις υποθέσεις φοροδιαφυγής για τις χρήσεις μετά την 1-1-2014 που θεσπίστηκε το 2013.