Με εγκύκλιό της η Γενική Γραμματεία Ιθαγένειας του Υπουργείου Εσωτερικών παρέχει διευκρινίσεις σχετικά με τις τροποποιήσεις των διατάξεων για την ελληνική ιθαγένεια βάσει του ν. 4674/2020.
Αναλυτικά η εγκύκλιος αναφέρει:
Με διατάξεις του ν. 4674/2020, ΦΕΚ Α΄ 53/11-03-2020, «Στρατηγική αναπτυξιακή προοπτική των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ρύθμιση ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες διατάξεις», επήλθαν αλλαγές σε διατάξεις του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας και σε διατάξεις περί ιθαγένειας του ν. 4604/2019, οι οποίες αφορούν τόσο στην ουσία ορισμένων κανονιστικών ρυθμίσεων, όσο και στην οργάνωση της υπηρεσιακής δομής.
Οι τροποποιήσεις περιλαμβάνονται στις διατάξεις των άρθρων 36 έως και 40 του Κεφαλαίου Δ΄, καθώς και του άρθρου 94 του ως άνω νόμου.
Συγκεκριμένα:
Α. Άρθρο 36 του ν. 4674/2020
1. Δυνατότητα μεταβίβασης αρμοδιότητας ορκωμοσίας (άρθρο 9 του Κ.Ε.Ι.)
Με τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 9 του Κ.Ε.Ι. η αρμοδιότητα τέλεσης της ορκωμοσίας των αλλοδαπών παρέχεται από το νόμο στον Περιφερειακό Διευθυντή Ιθαγένειας. Με την νέα διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 36 του ν. 4674/2020, η οποία προστίθεται ως παράγραφος 6 στο άρθρο 9 του Κ.Ε.Ι., παρέχεται η δυνατότητα στους Προϊσταμένους των Περιφερειακών Διευθύνσεων Ιθαγένειας να μεταβιβάζουν αυτή την αρμοδιότητα στους Προϊσταμένους των οργανικών μονάδων ιθαγένειας τις οποίες εποπτεύουν. Η μεταβίβαση της αρμοδιότητας γίνεται με απόφαση του Προϊσταμένου της οικείας Περιφερειακής Διεύθυνσης Ιθαγένειας η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Με την ρύθμιση αυτή αναμένεται να διευκολυνθεί η διαδικασία ορκωμοσίας των ενδιαφερομένων με γνώμονα την εγγύτητα του τόπου διαμονής τους και συνεπώς να επιταχυνθεί η συνολική διαδικασία που απαιτείται για την ολοκλήρωση της κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας.
2. Αλλαγές στις τυπικές προϋποθέσεις πολιτογράφησης των ομογενών προερχομένων από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (άρθρο 15 του Κ.Ε.Ι.)
Οι αλλαγές που επιφέρουν οι παράγραφοι 2, 3 και 4 του άρθρου 36 του ν. 4674/2020 στο άρθρο 15 του Κ.Ε.Ι. αφορούν στους ομογενείς από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, οι οποίοι έχουν εισέλθει νόμιμα και διαμένουν στην Ελλάδα πριν την 31-05-2019.
Συγκεκριμένα:
α. Η παρ. 2 του άρθρου 36 του ν. 4674/2020 αντικαθιστά το τέταρτο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 15 του Κ.Ε.Ι.. Με την προηγούμενη ρύθμιση τα πρόσωπα της κατηγορίας αυτής έπρεπε κατά τα διαλαμβανόμενα στην παρ. 1 του άρθρου 5 του Κ.Ε.Ι. i) να είναι ενήλικα (περ. α΄) ii) να μην τους έχει επιβληθεί αμετάκλητη ποινική καταδίκη (περ. β΄) και iii) να μην τελούν υπό απέλαση (περ. γ΄).
Με τη νέα ρύθμιση οφείλουν επιπλέον των περ. α΄και περ. β΄ όχι μόνο να μην τελούν υπό απέλαση αλλά και να μην έχουν οποιαδήποτε άλλη εκκρεμότητα όσον αφορά στο καθεστώς της νομιμότητας διαμονής τους στη χώρα (περ. γ΄).
Με την προσθήκη αυτή εξομοιώνονται οι τυπικές προϋποθέσεις πολιτογράφησης ως προς την υποχρέωση κατοχής νόμιμου τίτλου διαμονής για όλες τις κατηγορίες των αιτούντων ώστε να εφαρμόζονται οι πάγιες διατάξεις του άρθρου 5, παρ. 1, περ. γ΄ του Κ.Ε.Ι. για την εξέταση κάθε αίτησης πολιτογράφησης .
β. Με την παρ. 3 του άρθρου 36 του ν. 4674/2020 γίνεται προσθήκη εδαφίου στην παρ. 2 του άρθρου 15 του Κ.Ε.Ι., σύμφωνα με την οποία τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 6 του άρθρου 7 του Κ.Ε.Ι. εφαρμόζονται αναλογικά και για τις αιτήσεις πολιτογράφησης των ομογενών που προέρχονται από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Υπενθυμίζεται ότι στην προβλεπόμενη από την ανωτέρω διάταξη διαδικασία η Επιτροπή Πολιτογράφησης οφείλει να συντάσσει αναλυτικό πρακτικό, στο οποίο να αποτυπώνονταιτα ερωτήματα που υποβλήθηκαν και οι απαντήσεις που δόθηκαν από τους εξεταζόμενους ενώπιον της. Η εισήγηση της Επιτροπής Πολιτογράφησης, στην οποία δεν μπορούν να περιλαμβάνονται αναφορές σε γεγονότα ή κρίσεις που άπτονται ζητημάτων δημόσιας ή εθνικής ασφάλειας, κοινοποιείται στον ενδιαφερόμενο, ο οποίος έχει δικαίωμα να υποβάλει έγγραφες αντιρρήσεις κατ’ αυτής ενώπιον του Συμβουλίου Ιθαγένειας μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών.
Η θεσμοθέτηση της δυνατότητας υποβολής αντιρρήσεων κατά της εισήγησης της Επιτροπής Πολιτογράφησης και για τα πρόσωπα της κατηγορίας αυτής, υπαγορεύεται από την αρχή της αναλογικότητας και της ίσης μεταχείρισης ομοειδών περιπτώσεων, καθώς το δικαίωμα υποβολής ένστασης σε περίπτωση αρνητικής γνωμοδότησης ασκείται ήδη από τους αιτούντες την ελληνική ιθαγένεια που ανήκουν στη κατηγορία των αλλογενών αλλοδαπών.
Υπενθυμίζεται ότι η υποβολή αντιρρήσεων ενώπιον του Συμβουλίου Ιθαγένειας έχει ως προϋπόθεση παραδεκτού την καταβολή παραβόλου, ύψους εκατό (100) ευρώ σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 7 παρ. 6 του ΚΕΙ όπως ισχύει.
γ. Η παρ. 4 του άρθρου 36 του ν. 4674/2020 αντικαθιστά το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 3 του άρθρου 15 του Κ.Ε.Ι.. Στο εδάφιο αυτό προβλεπόταν ότι με την απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, που καθόριζε τις ουσιαστικές προϋποθέσεις πολιτογράφησης των αιτούντων ομογενών από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ορίζονται και τα δικαιολογητικά που πρέπει να συνοδεύουν τις αιτήσεις πολιτογράφησης.
Η νέα ρύθμιση καλύπτει νομοθετικά και την υποχρεωτική καταβολή παραβόλου ως απαιτούμενου δικαιολογητικού για την υποβολή αίτησης πολιτογράφησης ομογενών από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, όπως είχε ήδη προβλεφθεί με υπουργική απόφαση. Επισημαίνεται ότι για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 39 του ν. 4604/2019 που αφορούν στην ανωτέρω κατηγορία αλλοδαπών και των οποίων άμεσα ολοκληρώνεται η ενσωμάτωσή τους στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ), θα ακολουθήσει νεότερη εγκύκλιος με ειδικότερες οδηγίες για τις διαδικασίες εξέτασης ανά κατηγορία αίτησης.
3. Γενική αρμοδιότητα σχετικά με θέματα ιθαγένειας (άρθρο 25 του Κ.Ε.Ι.)
Με την παρ. 5 του άρθρου 36 του ν. 4674/2020 αντικαθίσταταιτο άρθρο 25 του Κ.Ε.Ι. σχετικά με την γενική αρμοδιότητα για θέματα ιθαγένειας.
Στην νέα ρύθμιση
i. Επαναλαμβάνεται η πάγια ρήτρα γενικής αρμοδιότητας επί θεμάτων ιθαγένειας, τα οποία μνημονεύεται ρητά ότι αποτελούν αρμοδιότητα του Υπουργείου Εσωτερικών.
ii. Θεσμοθετείται οριζόντια πρόβλεψη σχετικά με την υποχρέωση δημοσίευσης περίληψης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως κάθε απόφασης για κτήση ιθαγένειας, ανεξάρτητα από την νομική αιτιολογία με βάση την οποία εκδίδεται.
iii. Επαναλαμβάνεται η υποχρέωση των Περιφερειακών Διευθύνσεων Ιθαγένειας κατά περιοχή αρμοδιότητάς τους να αποστέλλουν ετησίως στην Κεντρική Διεύθυνση Ιθαγένειας στατιστικά στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια και τον αριθμό των αιτήσεων που απορρίφθηκαν. Τα στοιχεία αυτά επαναπροσδιορίζονται και περιλαμβάνουν τη νομική βάση κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας, ενδείξεις ως προς το φύλο και την ενηλικότητα ή μη, και την ιθαγένεια της χώρας προέλευσης. Τα στατιστικά στοιχεία θα πρέπει να συγκεντρώνονται ως το τέλος Απριλίου του επόμενου έτους και να δημοσιεύονται με ανάρτησή τους στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών.
iv. Καθιερώνεται υποχρέωση για καταχώρηση κάθε αίτησης για κτήση της ελληνικής ιθαγένειας στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ) «Ιθαγένεια» από υπάλληλο της υπηρεσίας ιθαγένειας στην οποία αυτή κατατίθεται. Ο υπάλληλος θα πρέπει να έχει λάβειτην προβλεπόμενη πιστοποίηση. Η διαδικασία αυτή θεσμοθετείται για την διασφάλιση της ενιαίας και αποτελεσματικής διαχείρισης των σχετικών αιτημάτων. Επιπροσθέτως προβλέπεται για τη ρύθμιση όλων των ειδικότερων ζητημάτων διαχείρισης και λειτουργίας του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (Ο.Π.Σ.) «Ιθαγένεια» η έκδοση απόφασης του Γενικού Γραμματέα Ιθαγένειας.
4. Αλλαγή σύνθεσης του Συμβουλίου Ιθαγενείας – Αμοιβές (άρθρο 28 του Κ.Ε.Ι.)
Με τις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 36 του ν. 4674/2020 για λόγους εύρυθμης και αποτελεσματικής λειτουργίας του Συμβουλίου Ιθαγένειας αντικαθίσταται η παρ. 2 του άρθρου 28 του Κ.Ε.Ι..
Ειδικότερα:
Α. Το Συμβούλιο Ιθαγένειας, το οποίο συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, διαφοροποιείται ως προς τη σύνθεσή του. Συγκεκριμένα αποτελείται από ένα (1) επίτιμο μέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας, ως Πρόεδρο και τα εξής μέλη:
α. Τον Γενικό Γραμματέα Ιθαγένειας, προσαρμογή απαραίτητη μετά την μετατροπή της Ειδικής Γραμματείας Ιθαγένειας σε Γενική Γραμματεία Ιθαγένειας.
β. Έναν (1) Νομικό Σύμβουλο του Κράτους.
γ. Δύο (2) καθηγητές ή ομότιμους καθηγητές ή αναπληρωτές καθηγητές του Διεθνούς Δικαίου, ή του Διοικητικού Δικαίου, ημεδαπού Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος
δ. Τον Προϊστάμενο της Κεντρικής Διεύθυνσης Ιθαγένειας της Γενικής Γραμματείας του Υπουργείου Εσωτερικών και
ε. Έναν (1) νομικό επιστήμονα εγνωσμένου κύρους με εμπειρία σε θέματα δημόσιας διοίκησης.
Τα μέλη του Συμβουλίου Ιθαγένειας που απουσιάζουν ή κωλύονται αναπληρώνονται, όπως ήδη προβλεπόταν, από τους οριζόμενους στην απόφαση συγκρότησης του Συμβουλίου Ιθαγένειας ή τους νόμιμους αναπληρωτές τους.
Β. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών καθορίζεται αμοιβή για τα μέλη, τους γραμματείς και τους κατά περίπτωση εισηγητές του Συμβουλίου Ιθαγενείας, από πόρους προερχόμενους από το ποσοστό των εισπραττόμενων εσόδων από τα παράβολα πολιτογράφησης.
Β. Άρθρο 37 ν. 4674/2020: Δικαίωμα προσφυγής (άρθρο 45 του ν. 4604/2019/Α΄50)
Με τις διατάξεις του ως άνω άρθρου επιδιώκεται η επίλυση ερμηνευτικών ζητημάτων τα οποία είχαν προκύψει από την θεσμοθέτηση της διάταξης που αντικαθίσταται, δηλαδή του άρθρου 45 του ν. 4604/2019 (Α΄ 50). Διασφαλίζεται έτσι ρητά και οριζόντια ότι το δικαίωμα άσκησης ειδικής διοικητικής προσφυγής του άρθρου 8 του ν. 3200/1955 (Α΄ 97) κατά των αποφάσεων που έχουν εκδώσει οι Περιφερειακοί Διευθυντές Ιθαγένειας, για λόγους ισονομίας, αφορά και στις αποφάσεις που έχουν εκδώσει με εντολή εξουσιοδότησης. Με τις ίδιες διατάξεις ρυθμίζεται νομοθετικά το σχετικό με την άσκηση της ως άνω διοικητικής προσφυγής παράβολο, ύψους εκατό (100) ευρώ.
Γ. Άρθρο 38 ν. 4674/2020: Αναδιάρθρωση της Γενικής Γραμματείας Ιθαγένειας – Διάρθρωση Κεντρικής Διεύθυνσης Ιθαγένειας (άρθρα 20 και 21 του π.δ. 141/2017/Α΄180 )
Με το άρθρο αυτό αναδιαρθρώνονται οργανωτικά η Γενική Γραμματεία Ιθαγένειας και η Κεντρική Διεύθυνση Ιθαγένειας με αλλαγή των άρθρων 20 και 21 του Οργανισμού Υπουργείου Εσωτερικών (π.δ. 141/2017), όπως αυτά είχαν τροποποιηθεί με τις διατάξεις του άρθρου 43 του ν. 4604/2019.
Οι κυριότερες αλλαγές είναι οι εξής: Υπό τον Γενικό Γραμματέα Ιθαγένειας συστήνεται Αυτοτελές Τμήμα Εποπτείας και Αξιολόγησης της Κεντρικής και των Περιφερειακών Διευθύνσεων Ιθαγένειας. Η Κεντρική Διεύθυνση Ιθαγένειας δομείται σε πέντε (5) τμήματα: α) Το Τμήμα Καθορισμού Ιθαγένειας, β) Το Τμήμα Πολιτογράφησης Αλλογενών Αλλοδαπών, γ) Το Τμήμα Πολιτογράφησης Ομογενών, που ανασυστήνεται, δ) Το Τμήμα Στατιστικών και Διαχείρισης Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Ιθαγένειας, νέο τμήμα αρμόδιο για την ψηφιακή υποστήριξη του έργου της Γενικής Γραμματείας και ε) Το Τμήμα Γραμματειακής Υποστήριξης και Αρχείου
Δείτε αναλυτικά την εγκύκλιο 51/2020.